یك طراح لباس اقوام ایرانی:
الگوی اصیل و واقعی لباس مازندرانی را تغییر ندهیم
به گزارش آبی طرح، مازندران یک طراح لباس اقوام ایرانی با اعلان اینکه در دوخت لباس محلی، اصالت مهم ترین امر است، اشاره کرد: الگوی اصیل و واقعی لباس مازندرانی را تغییر ندهیم.
از پارچه های مخمل و گلدار لباس های خانگی تا منجوق ها و ملیله های شیشه ای و زری دوزی های نقش شده روی لباس هنرپیشه ها همگی یک پیام دارند؛ «الگوی پوشاک سنتی به زندگی روزمره ما بازمی گردد». دستکم در یک دهه اخیر تلاش طراحان پوشاک ایرانی برای آشتی طراحی سنتی با پوشاک جامعه امروز موفق بوده، شاید یکی از دلیلهای آن بازگشت به نوستالژی باشد اما از نقش توجه و تمرکز نهادهای آموزشی به این حوزه نمی توان گذشت.
طراحی لباس اقوام یکی از شاخه های مهم اما مغفول در طراحی و دوخت پوشاک است، اهمیت این مساله خصوصاً در سالیان اخیر و بازگشت جامعه به نوستالژی های فرهنگی و تاریخی بیشتر شده و فرصتی درخشان برای احیای فرهنگ و هنر مازندران و بازآفرینی الگوهای سنتی در زندگی روزمره فراهم آورده است.
با «ندا نوربخش» کارشناس طراحی و دوخت و الگوسازی لباس گرایش اقوام ایرانی به گفت و گو نشستیم تا به پرسش های ما درباره ی پوشاک مازندران، نقش آن در انتقال فرهنگ، کاربردی سازی پوشاک سنتی و مانند آن پاسخ دهد.
اصالت مهم ترین موضوع در طراحی لباس اقوام
نوربخش درباره ی معیارهای طراحی یک محصول دارای پیشینه تاریخی مازندران، اظهار می کند: برای اجرای یک ایده در بخش لباس اقوام، مهم ترین موضوع اصالت است. معتقدم، ابتدا باید فضایی ایجاد شود که جامعه، لباس محلی را قبول کند و یکی از راه های این بسترسازی، استفاده از پوشش بومی در مراسم، جشن ها و رویدادهاست.
زیورآلات مازندران، مکمل پوشاک سنتی
به گفته نوربخش در طراحی لباس امروزی، از پارچه تا انواع مواد و اکسسوری ها می توان از مواد اولیه لباس محلی بهره برد. او درباره ی مسیر رسیدن از ایده به محصول غائی در طراحی لباس اقوام می گوید: طرح با مشورت متخصصان و مطالعه و پژوهش به ایده تبدیل می شود. ما در مازندران نمونه لباس محلی را از ۲۰۰ روستا جمع آوری و به گونه ای جامع آنرا ارائه کردیم که شامل جلیقه مشکی، پیراهن رنگیِ گلدار، دامن گلدار با گل های عموماً قرمز، روسری، شلوار مشکی با گل های ریز، لباس زنان مازنی بود، لباس مردان نیز جومه، شلوار، پاتوئه، شال کمر، کلاه نمدی و جلیقه است. بچه ها در این مدل کلاه و پاتوئه نمی پوشیدند؛ چون کار نمی کردند و دختران هم جای روسری، مِکِنا می پوشیدند.
نوربخش زیورآلات را بخش تکمیلی پوشاک سنتی معرفی می کند: زیورآلات جایگاه برجسته ای در پوشش مازندرانی ها داشت که سکه دوخته شده روی سربند و جلیقه نمونه آنست، این لباس ها در زمان جشن و پایکوبی و از طرف اعیان استفاده می شد و شامل همه اقشار نبود.
وی بنیان کار طراحی و دوخت لباس را خلاقیت دانسته و درباره ی کاربرد آن در طراحی لباس سنتی می گوید: در تولید لباس محلی خلاقیت حدودا جایی ندارد چونکه باید از الگویی خاص تبعیت کند. اما در لباس سنتی می توان خلاقیت به خرج داد.
این هنرمند تأکید می کند: این امر درباره ی لباس مازندرانی هم صدق می کند، الگوی اصیل و واقعی لباس مازندرانی را تغییر ندهیم. در دوخت لباس محلی، اصالت مهم ترین امر است؛ بطورمثال استفاده از تور، قیطان، سکه و برخی دیگر موارد در لباس محلی مازندرانی جایی ندارد.
فضای مجازی شاهراه ارتباط نسل جوان با پوشاک سنتی
شاید بتوان گفت یکی از دلیلهای رواج استفاده از پوشاک سنتی و بازگشت جمعی به گذشته، اثرگذاری فضای مجازی در این حوزه می باشد، این هنرمند نقش فضای مجازی در معرفی این بخش از فرهنگ مازندران را قدرتمند ارزیابی کرده و می گوید: فضای مجازی تاثیر زیادی روی پوشش خصوصاً در سالیان اخیر داشته، بطوریکه حال بالاتر از ۹۰ درصد مشتریان من را طیف نوجوان تشکیل می دهد. این گرایش به پوشیدن لباس محلی و ایجاد علاقه بواسطه تبلیغات فضای مجازی و معرفی درست و خلاقانه این دسته از لباس هاست و از آن خوب تر اینکه امروز بیشتر متقاضیان، خواهان لباس اصیل مازندرانی هستند.
وی با اشاره به برگزاری رویداد «ساری ۲۰۲۲» و حضور کشورهای عضو اکو در ساری اظهار می کند: در این رویداد با همکاری کارشناسان این حوزه و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، لباس محلی استان از شرقی ترین تا غربی ترین منطقه مازندران جمع آوری و لباس مرجعی در نظر گرفته شد و در معرض نمایش عموم قرار گرفت.
پذیرش اجتماعی لباس محلی گام نخست کاربردی سازی آن
یک چالش مهم که طراحی سنتی همیشه با آن روبروست، قابلیت بروزرسانی و کاربرد در زندگی روزمره است، نوربخش درباره ی امکان بروزرسانی لباس مازندرانی مطابق سلیقه جامعه امروز و استفاده از آن یادآور می شود: اینکه بطورمثال بگوییم بیاییم با شلیته و شلوار به سرکار برویم، نه نمی گردد. ابتدا باید فضایی ایجاد نماییم که جامعه لباس محلی را قبول کند و از آن به عنوان پوشش در مراسم استفاده کنند، اما لباس مازندرانی؛ در قسمتی از آن بطورمثال پوشیدن جلیقه روی مانتو و مانند آن، قابلیت بروزرسانی و استفاده روزمره دارد و در طراحی لباس ها نیز می توان از پارچه و سایر جزییات لباس محلی مازندران بهره برد.
پشتوانه علمی همیشه راهگشاست
آموزش دانشگاهی سالیان اخیر یکی از دلیلهای اقبال عمومی نسبت به پوشاک سنتی ایرانی بوده، هنرمند مازندرانی آموزش دانشگاهی در این زمینه را اثرگذار دانسته و در جواب اینکه آیا الزامی برای ورود به این حوزه از مسیر دانشگاه هست یا نه، اظهار می کند: تحصیلات دانشگاهی بسیار اثرگذار می باشد، خودم پیش از ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته طراحی، بصورت میدانی و کارگاهی کار را یاد گرفته بودم اما تجربه دانشگاهی و آشنایی با لباس اقوام ایرانی زمینه تغییر مسیر کاری ام را فراهم نمود و موجب انسجام فکری ام شد. مسلم هست که داشتن پشتوانه علمی و دانشگاهی راهگشاست.
با این حال بگفته او استقبال از این رشته در مقایسه با بخش لباس های مجلسی و مانند آن بمراتب کمتر بوده، اما رفته رفته این مساله درحال جا افتادن است و با حضور فضای مجازی این امر سریع تر اتفاق می افتد.
رشد اقبال عمومی به پوشاک مازندرانی در یک دهه اخیر
نوربخش درباره ی پوشاک مازندران و جایگاه آن در قیاس با مناطق دیگر، می افزاید: در مازندران با وجود نزدیکی به پایتخت و گردشگر پذیری، خیلی کمتر از سایر اقوام ایرانی که عِرق خاصی به لباس محلی دارند و کمتر نیز تحت تأثیر مدرنیته قرار گرفته اند، به لباس محلی پرداخته شده است، اما در ۱۰ سال اخیر و حتی نزدیک تر؛ در چهار سال قبل بعد از رویداد ساری ۲۰۲۲، به جرات می توان گفت ۶۰ درصد توجه عموم مردم مازندران به لباس محلی جلب شده است.
رسانه، فضای مجازی و به کارگیری در گروههای آیینی مثلث احیای پوشاک سنتی
او برای حفظ این میراث مادی سفارش می کند: بزرگترین چیزی که زمینه حفظ این میراث مادی را فراهم می آورد، همکاری رسانه ها، اطلاع رسانی عمومی، معرفی درست در فضای مجازی و به کارگیری پوشاک سنتی در گروههای آیینی است، بطور مثال در گروه «سیوتیکا» انواع رقص های مازندرانی مثل سازه، تبر، وجین، درو و مانند آن با پوشش محلی اجرا می شود که به صورتی رسانه انتقال این میراث به نسل های جدید است؛ اگر صدا و سیما نیز از حضور کارشناسان این حوزه با لباس اصیل محلی در برنامه های خودش استفاده نماید به پذیرفته و عادی شدن این نوع پوشش کمک می نماید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب