نشست پژوهشی ساز دوتار ابداعی
آبی طرح: نشست پژوهشی با موضوع ساز دوتار ابداعی توسط جمشید ولی نژاد از نوازندگان باسابقه موسیقی مقامی شمال خراسان با حضور جمعی از هنرمندان و محققان شنبه 13 بهمن ماه اجرا شد.
به گزارش آبی طرح به نقل از روابط عمومی خانه موسیقی ایران، در آغاز نشست پژوهشی با موضوع ساز دوتار ابداعی، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران ضمن خیرمقدم به حضار با اعلان اینکه این جلسه بیشتر جنبه ارج نهادن و معرفی دارد، اظهار داشت: خراسان مهد بزرگ تاریخی فرهنگی کشور ماست و از نظر موسیقی نیز جایگاه و پایگاه بسیار مهمی را به خود مختص کرده است. هدف از برگزاری چنین نشستی ارج نهادن به این میراث گرانقدر و هنرمندان این خطه است و استاد ولی نژاد یکی از مفاخر این حوزه موسیقی هستند که در وصف ایشان و هنرشان حتما استاد درویشی توضیحات کاملی را ارائه خواهند کرد. در ادامه جمشید ولی نژاد قطعاتی را نواخت و سپس محمدرضا درویشی آهنگساز و پژوهشگر موسیقی با اعلان اینکه این جلسه به صورتی به موسیقی شمال خراسان اختصاص دارد، عنوان کرد: جمشید ولی نژاد در یک خانواده ای که همگی بخشی و نوازنده ساز دوتار بوده اند بزرگ شده است. من پنجاه سال پیش شاهد آن بودم که حمرا بخشی گل افروز در جشن هنر شیراز در حافظیه طوفانی به یادمادنی به پا کرد. وی درباره ی استان خراسان و تقسیم بندی های آن توضیحاتی ارائه کرد و تصریح کرد: خراسان شمالی به لحاظ مساحت، تعداد سکنه و شهرها کوچکتر از خراسان رضوی و خراسان جنوبی است. حتی شهری چون قوچان که به لحاظ فرهنگی، قومی و زبانی جزء شمال خراسان محسوب می شد در تقسیم بندی ها جزء خراسان رضوی شد. هم اکنون شهرهایی چون قوچان، شیروان، بجنورد، اسفراین و درگز شهرهای اصلی خراسان شمالی هستند که چندان بزرگ هم نیستند. اقوامی که در خراسان شمالی زندگی می کنند متنوعند، برخلاف خراسان رضوی و خراسان جنوبی که تنوع قومی و زبانی در آنها نیست. این پژوهشگر بیان کرد: جمشید ولی نژاد از قوم تات است که فارسی زبان هستند البته این قوم در مناطق دیگر ایران نیز پراکنده هستند. ترکمن ها نیز در بخش شمالی خراسان هستند و همه اهالی درگز که شمالی ترین شهر خراسان شمرده می شود ترکمن هستند. در حقیقت درگز منطقه خاصی به لحاظ فرهنگی است که موسیقی شمال خراسان را به موسیقی ترکمنی متصل می کند. ایشان سپس تصریح کرد: بخشی بزرگی در درگز به نام اولیاقلی یگانه درگزی که اصالتاً ترکمن بود، وقتی آواز می خواند و دوتار می نواخت، هم رگه ای از موسیقی بخشی های شمال خراسان را داشت و هم یک رگه ای از ترکمن ها داشت که به آنها ترکمن خراسانی اطلاق می شود. اما به لحاظ موسیقی دو گروه اصلی و بطورکامل متفاوت نسبت به هم در شمال خراسان بوده و بازهم نیز هستند؛ یکی عاشق ها و دیگری بخشی ها. برخلاف عاشیق های آذربایجان که کار اصلی شان خواندن و ساز عاشیقی زیر صدایشان است و چندان اهمیتی ندارد، نوازندگانی که در شمال خراسان هستند اساساً خوانندگی کار آنها نیست و رقصنده های زبردستی هستند و بدین سبب در شمال خراسان تنها آواز بخشی ها باقی می ماند البته تعدادی از آنها دوتار نمی نوازند و بخشی نیز نیستند اما آواز را به خوبی می خوانند که به آنها بخشی گفته نمی گردد. درویشی با اشاره به این که بخشی باید یک مجموعه خصوصیات را داشته باشد، عنوان کرد: حتی اگر کسی دوتار بزند و آواز بخواند نمی توان به او بخشی گفت. بخشی باید دو تار را به کمال بزند و آواز را نیز به کمال بخواند، مقام ها را به کمال بداند و ساز دو تار را نیز خودش بسازد. یکی از وظایف مهم بخشی ها نیز داستان سرایی است همان کاری که عاشیق های آذربایجان نیز انجام می دهند. این پژوهشگر همین طور اظهار داشت: بخشی و بخشی گری شمال خراسان به سبب رسانه های جدید بسیار محدود شده است و امروزه کمتر کسی است که بتوان به او بخشی گفت چونکه مجموعه خصوصیات، یک فرد را بخشی می کند. آقای جمشید ولی نژاد از دید من دارای مجموعه خصوصیات یک بخشی کامل است. وی اظهار داشت: جمشید ولی نژاد در ادامه نشست با یک دوتار تغییریافته می نوازند. این تغییر عبارت از این است که حدود دو سوم صفحه دو تار را بجای چوب، پوست آهو کشیدند اما چوب دایره مانند را زیر خرک گذاشته اند تا خرک بصورت مستقیم با پوست تماس نداشته باشد که به آن فشار بیاورد. البته این کار قبل از این روی ساز سه تار انجام شده است اما با اقبال مواجه نشد. ابتکار عملی که آقای ولی نژاد بر دوتار انجام داده اند در شمال خراسان با استقبال روبه رو شده است. در ادامه جمشید ولی نژاد با اشاره به این که نام دوتار ابداع شده را «جمشید» نهاده است، با دو ساز دوتار نواختند تا حاضرین شاهد تفاوت صدای این دو ساز شوند. در آخر نیز با حضور حمیدرضا نوربخش، داوود گنجه ای، قاسم رفعتی و محمدرضا درویشی لوح تقدیری به جمشید ولی نژاد اهدا شد.
منبع: abitarh.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب