آفرودسواری بر گرده نوار ریگ بلند
بلای گردشگری ناهمسو بر سر پناهگاه حیات وحش یخاب اصفهان
ایرنا- ریگ بلند، نوار مرزی میان کویر مرنجاب و پناهگاه حیات وحش یخاب است، جایی که درست بساط آفرودسواری مهیا می شود و حضور آفرودسواران هربار جان زیستمندان یخاب را به مخاطره می اندازند که باید برای حل این چالش گردشگری غیر همسو با طبیعت تدابیری ویژه ای اتخاذ نمود.
به گزارش آبی طرح به نقل از ایرنا، گردشگری ناپایدار همین است که آنرا به بهای تهدید پهنه زیستی و طبیعی منطقه ای که نام پناهگاه حیات وحش را هم دارد رسمیت ببخشیم. ورود افراد و گردشگران در مناطق چهارگانه محیط زیست ممنوعست مگر با مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست.
اما سوال این است وقتی سازمان حفاظت محیط زیست آفرودسواری را گردشگری ناهمسو با محیط زیست می داند، چرا نوار ریگ بلند، در پناهگاه حیات وحش یخاب باید با مجوز، جولانگاه آفرودسواران و بلیزرسواران آمریکایی باشد.
مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست یعنی، پارک های ملی، مناطق حیات وحش، مناطق حفاظت شده و آثار طبیعیِ ملی نباید عرصه تاخت و تاز آفرودها باشند، این مساله صریح و واضح است.
پناهگاه حیات وحش یخاب، در شهرستان آران و بیدگل یکی از مناطقی است که بتازگی در شمار مناطق چهارگانه درآمده است و هنوز مطالعه تفضیلی آن انجام نشده است اما نوار ریگ بلند در محدوده این پناهگاه، نقطه شروع آفرودسواری در کویر مرنجاب است.
گفته می شود نوار ریگ بلند محل تعارض است و باید مرز حیات وحش یخاب جابه جا شود، چونکه تخریب ها در این محدوده کار را به جایی رسانده که باید از مرز پناهگاه حیات وحش بیرون رود اما از آنجائیکه هنوز طرح مطالعاتی این منطقه تکمیل نشد، نباید اجازه داد، گردشگری مهیجی که بیم تخریب و تهدید این پهنه و زیستمندانش را دارد بلای جان پناهگاه حیات وحش یخاب شود.
این سالهای اخیر کویر مرنجاب در مجاورت پناهگاه حیات وحش یخاب مورد توجه ریگ نوردان و آفرودسواران بوده است، آن سوتر کویر ریگ جن در شرق اصفهان هم همچنین و هر ۲ از این گردشگری نامانوس با محیط زیست به شدت رنجانده شده اند.
کارشناسان محیط زیست معتقدند که نباید این مناطق، محلی برای تفرج های تهدیدآمیز باشد و باید از هرآنچه گردشگری ناهمسو متوجه این کویرها، رمل ها و زیستمندان آنها می کند جلوگیری کرد.
گرچه سازمان حفاظت محیط زیست معتقد می باشد که برای جهت دادن به این نوع گردشگری که گاهی منجر به تخلف و تهدید در این مناطق شده باید در قالب های ضابطه مند و مدیریت شده به آن سمت و سو داد اما بنظر می رسد ضابطه های سازمان حفاظت محیط زیست و یا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری نتوانسته کارساز و جلودار باشد و نبود آگاهی و آموزش کافی به گردشگری تهدیدآمیز در این حوزه های طبیعی منجر گردیده است.
بنابراین بگفته کارشناسان محیط زیست، گردشگری مهیج آفرودسواری چه بی مجوز و چه با مجوز در وضعیت فعلی بدون شک با تخریب و تهدیدهای غیرقابل جبران این عرصه های طبیعی هم راه است.
در حالی که کارشناسان براین باورند که آفرودسواری برای عرصه های کویری لطمه زا و مخرب است، همچنان تعدادی از مسئولان در تکاپو برای ترویج و معرفی جاذبه های گردشگری ناهمسو با محیط زیست هستند.
در این میان هم عده ای از بلیزرسواران، چیزی در حدود ۶۰ بلیزر آمریکایی ۲ دیفرانسیل از روی نبود آگاهی کافی در تلاش هستند تا در مدت زمانی ۲۲ تا ۲۴ بهمن خودرا به مرنجاب و نوار ریگ بلند برسانند تا گوش به گوش پناهگاه حیات وحش یخاب تاخت و تاز کنند.
تامل برانگیز اینجاست که گفته می شود مسئولان شهرستان آران و بیدگل در کوشش برای معرفی جاذبه های گردشگری، موافق آمدن این بلیزرسواران هستند اما تا این لحظه اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان روی خوش نشان نداده و اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان از دادستان آران و بیدگل خواسته تا با صدور دستور قضایی مانع ورود بلیزرسواران به کویر مرنجاب در مجاورت پناهگاه حیات وحش یخاب شود.
شروع پاییز همین امسال بود که در جریان آفرودسواری در کویر مرنجاب، یک کَل جان به لب شد. کَلی که در فصل جفت گیری گویا از کویر ملی به سمت پناهگاه حیات وحش یخاب راهی بود و در این میانه اسیر هیجان آفرودسواران شد. اتفاقی که در فضای مجازی به شدت به چشم همگان آمد و عاقبت متخلفان محیط زیستی را به دادگاه کشاند اما این اختتام ماجرا نیست و همچنان تن مرنجاب و یخاب در میانه بیم و امید می لرزد.
پناهگاه حیات وحش یخاب، به مساحت ۲۷۲ هزار هکتار مصوب شورای عالی محیط زیست است. این پناهگاه از جانب شمال رو به سمت پارک ملی کویر و در جانب جنوب رو به سمت منطقه حفاظت شده کوه های کرکس است. نزدیک ترین منطقه حفاظت شده به این پناهگاه حیات وحش، منطقه حفاظت شده قمصر و برزک است.
ساز ناکوک گردشگری و محیط زیست در نوار ریگ بلند
سید عباس نگهبان رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل به ایرنا اظهار داشت: آران و بیدگل در این چند سال اخیر بسیار زیاد مستعد گردشگری بوده است. خیلی از گردشگران کویر مشتاق سفر به مرنجاب و آبوزیدآباد هستند و اما تداخلی که گردشگری ریگ نوردی با محیط زیست پیدا کرده است، قسمتی از پناهگاه حیات وحش یخاب است.
از نگاه نگهبان گردشگری می تواند صنعت پاکی در امتداد اهداف زیست محیطی باشد اما چنانچه با محیط زیست هماهنگ باشد.
وی در این رابطه اضافه کرد: متاسفانه در سطح شهرستان با مواردی مواجه می شویم که تعداد خیلی زیادی از این گردشگران بدون هماهنگی با محیط زیست و یا حتی بدون هماهنگی با اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان وارد منطقه یخاب می شوند.
نگهبان تصریح کرد: چنانچه مقرر است گروهی به شهرستان آران و بیدگل برای کویرنوردی سفر کنند به سبب تداخل کویرنوردی با مناطقی از پناهگاه حیات وحش یخاب باید با اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان هماهنگ کنند و مجوز بگیرند و بعد وارد پناهگاه حیات وحش یخاب شهرستان آران و بیدگل شوند و چنانچه این اتفاق بیفتد با دستوری که از دادستانی شهرستان داریم می توانیم از این کار با هماهنگی اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان جلوگیری نماییم.
این مقام حفاظت محیط زیست شهرستان آران و بیدگل اشاره کرد: وقتی پناهگاهی مصوب شد هرگونه تداخل به داخل پناهگاه، چنانچه ضرر و زیانی به منطقه وارد کند ممنوع می باشد، بحث گردشگری می تواند در جهت اهداف زیست محیطی باشد ولی چنانچه تخریبی در زمینه زیست محیطی صورت بگیرد، مجبوریم با آن برخورد نماییم.
اشاره نگهبان به توریستهایی است که با خودرو های ۲ دیفرانسیل ریگ نوردی می توانند لطمه های زیادی به پوشش گیاهی و زیستگاه های حیات وحش یخاب وارد کنند، بنابراین، قوچ و میش، کل، بز و انواع گربه سانان، پرنده های شکاری که مامن گاه آنها دِرمنه ها و تاغ زارها هستند، همه در صف اول تهدید و لطمه هستند.
وی درباره تبلیغات وسیع اخیر در فضای مجازی، برای ورود ۶۰ بلیزر آمریکایی در مدت بازه زمان مورد اشاره به کویر مرنجاب و اطراف پناهگاه حیات وحش یخاب اظهار داشت: برای پیگیری ماجرا با دادستانی شهرستان آران و بیدگل مکاتبه کردیم و دادستان هم دستور داد که اگر بلیزرها غیرقانونی و بدون مجوزهای لازم هستند توسط نیروی انتظامی منع شوند.
آن طور که نگهبان به ایرنا گفت، این گروه بلیزرسوار تا حالا نتوانسته اند از اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان مجوزی دریافت نمایند، نبود آگاهی از طرف این گروه تا آنجاست که رئیس آنها از لزوم داشتن مجوز از حفاظت محیط زیست برای ورود به منطقه تحت حفاظت این سازمان ابراز بی اطلاعی کرده اند.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل در گفت و گو با ایرنا اضافه کرد: هیچ نوع اجازه ای برای ورود به داخل پناهگاه نمی توانیم بدهیم، هماهنگی هایی هم با رئیس گروه تحت عنوان "بلیزرسوارن آمریکایی" انجام شد که چنانچه می خواهند خارج از این ضوابط وارد شهرستان شوند و مجوز از اداره کل حفاظت محیط زیست نداشته باشند، اجازه ورود به منطقه نخواهند داشت.
از قرار معلوم گروه بلیزرسوارن آمریکایی با هدف کویرنوردی این دفعه کویر مرنجاب را نشانه گرفته اند. از آنجائیکه محل اتومبیلرانی خودرو های ۲ دیفرانسیل در کویر مرنجاب، نوار ریگ بلند است، جایی که در مرز پناهگاه حیات وحش یخاب قرار دارد بدین سبب ورود به این منطقه از مناطق چهارگانه محیط زیست ممنوعست.
نگهبان در این رابطه تصریح کرد: یخاب در مجاورت مرنجاب است. نوار ریگ بلند، معروف به محلی است که آفرودسواری انجام می شود و نوار ریگ بلند داخل پناهگاه حیات وحش یخاب است. کسی که با آفرود یا بلیزر وارد منطقه می شود به قصد نوار ریگ بلند وارد می شود.
وی تصریح کرد: کمپ های گردشگری مجاز در داخل پناهگاه حیات وحش یخاب وجود دارد، وقتی توریست با مجوز وارد پناهگاه می شود، مقصدش باید همان کمپ گردشگری باشد نه اینکه از آن منطقه تجاوز کند، درست است که کمپ داخل پناهگاه است ولی توریست نباید از حوزه کمپ بیرون رود. متاسفانه خیلی از خودرو ها به خاطر علاقه به ریگ نوردی از حوزه کمپ ها خارج می شوند و وارد پناهگاه حیات وحش می شوند.
منطقه حیات وحش یخاب زیر سایه گردشگری ناهمسو
در همین پیوند یک کارشناس باخبر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در ارتباط با ورود این گروه بلیزرسوار به مرنجاب اظهار داشت: این افراد زیر مجموعه کانون اتومبیلرانی استان اصفهان و یا تهران هم نبودند، طبق پیگیری های انجام شده نه هماهنگی کرده و نه مجوزی گرفته بودند.
وی که خواست نامش در گزارش ذکر نشود، اضافه کرد: البته مجوزهای اولیه را باید از سازمان حفاظت محیط زیست بگیرند آماری که داده شد، ۶۰ بلیزر آمریکایی بود ولی آمار واقعی که وارد مرنجاب و پناهگاه یخاب می شوند باید بین ۱۰۰ تا ۱۵۰ خودرو در پیش بینی نمود.
وی با اشاره به درخواست اداره حفاظت محیط زیست آران و بیدگل از دادستانی شهرستان برای جلوگیری از ورود این بلیزرسواران، تصریح کرد: از کانون اتومبیلرانی استان مورد پیگیری قرار|گرفت و آنها هم از کانون اتومبیلرانی تهران پیگیری کردند تمام مکاتبات در خصوص عدم برگزاری انجام شده است، دادستان دستورش را صادر کرده و حتی فرمانداری منطقه هم در جریان این قضیه قرار دارد.
وقتی چرخ گردشگری از روی ضابطه ها می گذرد
به گفته سعید یوسف پور، کارشناس محیط زیست، حضور در مناطق چهارگانه یعنی پارک ملی، مناطق حیات وحش، مناطق حفاظت شده و آثار طبیعی و ملی برمبنای رویه قانونی با محدودیت ها و در بعضی موارد ممنوعیت هایی هم راه است.
در نتیجه به جهت اینکه حفاظت خوبی از مناطق چهارگانه صورت گیرد و بهره برداری پایدار و طبیعت گردی مسئولانه در این مناطق شکل بگیرد، مطالعات تفضیلی در همه مناطق حفاظت شده تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست در حال انجام می باشد و در بعضی موارد هم به نتیجه رسیده است.
یوسف پور با اشاره به پیش بینی ۲ منطقه تفرج گسترده و تفرج متمرکز در مطالعات تفضیلی اظهار داشت: پیش بینی تفرج گسترده این است که افراد پیاده به صورت محدود از مناظر طبیعی و یا حیات وحش دیدن کنند. در زون متمرکز هم ورود افراد در حاشیه مناطق حفاظت شده و با کمک جوامع محلی و ایجاد کمپینگ های موقت انجام می شود. در منطقه حفاظت اما کسی اجازه ورود ندارد، مگر اینکه حقوق عرفی و وضعیت خاصی برای مطالعه باشد.
وی اضافه کرد: در منطقه تفرجی و مناطقی که مطالعات تفضیلی دارند هم چیزی بعنوان آفرودسواری نداریم و در این مناطق مسیرهای پیاده روی مشخصی دارد و به هر جایی از این مناطق اجازه ورود توریست وجود ندارد.
یوسف پور با اشاره به تصویب اخیر منطقه حیات وحش یخاب بعنوان مناطق چهارگانه حفاظت محیط زیست، اظهار داشت: مطالعات جامع و تفضیلی درباره یخاب انجام نشده و زون بندی هم ندارد اما تا زمانی که زون بندی شکل نگرفته، باید کل منطقه بعنوان زون حفاظت شده در نظر گرفته شود و حساسیت حفاظتی داشته باشد.
آفرود سواری از دید این کارشناس محیط زیست و همفکرانش بعنوان چالشی جدی در کشور و به خصوص در مناطق کویری مطرح است. اشاره ویژه وی به مناطق کویری از جهت موضوع فرسایش بادی و شکنندگی رمل ها و تپه های ماسه بادی این مناطق است.
وی اضافه کرد: ممکنست چندین سال طول بکشد تا یک درختچه در کویر رشد کند و این درختان می توانند مامن خیلی از زیستمندان باشند و تنوع زیستی منطقه را پوشش دهند، حضور آفرود سواری بی ضابطه در این مناطق موجب لطمه جدی هم به خاک و هم به پوشش گیاهی و زیستمندان منطقه می شود.
یوسف پور در ادامه از سال های زیادی اظهار داشت که سازمان جنگل ها و مراتع برای جلوگیری از فرسایش بادی و بیابانزایی هزینه کرد و حالا حضور آفرود سواران این اقدامات را زیر سوال برده است. یخاب همچون مناطق مستعد فرسایش بادی است که تاغ زارهای دست کاشت و طبیعی آن بعنوان تثبیت کننده شن های روان عمل می کنند.
از نگاه یوسف پور قوانین و مقرراتی که حالا در سازمان حفاظت محیط زیست و چه در وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی وجود دارد درباره لطمه های طبیعت گردی آفرودسواری در مناطق طبیعی بازدارنده نمی باشد و نمی تواند ضمانتی برای پیش گیری از تخریب ها باشد.
بنابراین به باور این کارشناس محیط زیست نیازمند است که در سطح کلان سازمان های متولی برای پیشنهاد طرح و لایحه به مجلس برای قوانین جدید و کارآمد ورود و عزم جدی کنند.
از دیگر سو یوسف پور پای لنگ آموزش را در بین می بیند، آموزشی که می تواند گردشگران طبیعت را یاری رسان طبیعت کند.
وی اضافه کرد: بیشتر آفرود سواران جوانانی هستند که دنبال کشف ناشناخته ها هستند و به سبب ضعف قوانین و مقررات و ضعف آموزش، به مناطق بکر طبیعی هجوم می برند و لطمات گسترده ای به مناطق طبیعی می زنند و خودشان هم از وسعت صدمه ای که می توانند بزنند غافل هستند.
وی با تلنگری به صدا و سیما که همیشه حفاظت محیط زیست را در اولویت آخر قرار داده است، اظهار داشت: جامعه ما تشنه یاد گرفتن است و برای مسائل محیط زیست، چه آلودگی و چه حفظ طبیعت و حیوانات حساسیت دارند اما این آموزش است که می لنگد و در سطح کلان کوتاهی می شود.
یوسف پوربه اشاره به تبعات آفرود سواری در مناطقی مانند مرنجاب در جوار پناهگاه حیات وحش یخاب اظهار داشت: آفرود سواری در این پهنه ها می تواند موجب تلف شدن حیات وحش شود و از طرفی سبب فرسایش هایی که تاثیرات طولانی مدت در طبیعت می گذارد.
این فعال محیط زیست یکی از بکرترین مناطق کویری کشور را کویر ریگ جن در شرق استان اصفهان دانست که به باور او برمبنای معیارهای اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت، می تواند در رده یک طبقه بندی این اتحادیه قرار گیرد.
وی یادآورد شد: کویر ریگ جن در زمان حاضر در منطقه بی نظیر "دو باغ " که ۲ جنگل تاغ زار هستند، جولانگاه شمار زیادی از آفرودها شده است و هرکسی ببییند از حجم تخریب ها وحشت می کند، این در حالیست که کویر ریگ جن جزو مناطقی است که می تواند در سطح جهان واجد ارزش باشد و اما به این شکل در حال تخریب و نابودی است.
یوسف پور با اشاره به تخریب دق ها در مناطق کویری زیر چرخ های آفرودسوارن اظهار داشت: دق ها که هم در مناطق شرق اصفهان و هم مناطق کویری شمال استان وجود دارند ماحاصل چندین قرن ته نشینی رسوبات هستند و مناظر زیبایی را بوجود آورده اند، حضور آفرودها از اساس این ارزش های طبیعی را که می تواند هم جذابیت گردشگری داشته باشد و هم جذابیت طبیعی به آسانی نابود می کند و تحت تاثیر قرار می دهد.
این تنها گوشه ای از تخریب آفرودسواری در پهنه کویرهای اصفهان است، ابعاد دیگر این گردشگری مهیج و تهدید زا، زاگرس، سواحل و تالاب ها هستند که زیر تاخت و تاز شمار زیاد خودرو های ۲ دیفرانسیل قربانی می شوند.
در این میان که دستگاه های متولی طبیعت یعنی سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان جنگل ها و مراتع و همین طور وزارت میراث فرهنگی و گردشگری از لحاظ نیروی حفاظتی و کمبود امکانات حفاظتی شامل ماشین و موتورسیکلت در ضعف شدیدی هستند، گردشگری ناهمسو با محیط زیست و عرصه های میراث طبیعی می تواند بر مشکلات گسترده حفاظت از عرصه های طبیعی بیافزاید.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب