مهرداد اسكویی:
تاریخ عکاسی ایران تک نفره نیست
آبی طرح: نشست شب عکاسی قاجار شامگاه شنبه 24 آذر با حضور محققان و هنرمندان عکاس در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران اجرا شد.
به گزارش آبی طرح به نقل از مهر، هفتصد و نودمین شب از شب های بخارا شامگاه شنبه ۲۴ آذرماه با عنوان «شب عکاسی قاجار» و با حضور محققان و هنرمندان عکاس در سالن خلیج فارس فرهنگسرای نیاوران اجرا شد. علی دهباشی در معرفی «شب عکاسی قاجار» بیان کرد: شما امشب با آرای و عقاید و یافته های تازه محققان عکاسی معاصر ایران آشنا خواهید شد. در این برنامه فیلم مستندی از مهرداد اسکویی نیز به نمایش درآمد. محمدرضا طهماسب پور نخستین سخنران این برنامه، شب عکاسی قاجار را فرصتی برای آشنایی با عکاسی پرظرفیت دوران قاجار قلمداد کرد و اظهار داشت: در این برنامه بهتر است نسبت به عکاسان، عکس ها و مسائل مربوط به این دوران آشنایی پیدا نماییم تا انگیزه ای برای هنرجویان و دانشجویان شود تا توجه شان به این ماجرا جلب شود و مسیر را ادامه دهند و با رویکرد های جدید ادامه دهنده این جریان باشند که با مباحث دانشگاهی جدیدی که در دانشگاه ها مطرح می شود، بتوانند در قالب کتاب و مقاله دراین خصوص کار کنند. شب عکاسی قاجار را نمی توان بدون یادبود بزرگان این رشته برگزار نماییم و به این علت باید از بزرگان این رشته که در پژوهش سرآمد بودند، یعنی ایرج افشار، یحیی ذکا و شهریار عدل که بنیانگذاران عکاسی در دوران قاجار بودند، یاد نماییم.
تاریخ عکاسی ایران تک نفره نیست کیانوش معتقدی، موضوعی را که برای صحبت انتخاب نموده، دغدغه چندین ساله خود برشمرد و اظهار داشت: به سبب علاقه ای که به تصاویر قاجار داشتم، این دغدغه در من به وجود آمد که درباره ی چهره و شخصیت مهم عکاسی دوران قاجار یعنی آنتوان سوروگین است. خوشبختانه بالاتر از نیم قرن است که محققان غربی و ایرانی کارهای او را دنبال می کنند و کتاب ها و مقالات بسیاری در مورد این چهره نوشته شده است. همین طور نمایشگاه های مختلفی درباره ی او برگزار شده که در کل این حجم از علاقمندی به این چهره، در بین هیچ کدام از عکاسان ایرانی پدید نیامده است. این چهره به یک شخصیت افسانه ای در عرصه عکاسی بدل شده که از ابعاد مختلف می توان آنرا مورد بررسی قرار داد. آنتوان سوروگین معروف به «آنتوان خان» عکاس ایرانی گرجستانی دوران ناصرالدین شاه قاجار بود که با مجموعه عکس هایش از مردم، محل ها آداب و رسوم، مشاغل و خصوصاً اقوام ایرانی در عین حال که یکی از اولین عکاسان ایرانی است و به لحاظ هنری تصاویر درخوری به ثبت رسانده به لحاظ تاریخی، دارای اهمیت و اعتبار ویژه ای است. وی بیان کرد: آنتوان سوروگین در ایران و گرجستان و ارمنستان عکاسی می کرد اما بیشتر خودش را ایرانی می دانست؛ به همین دیل بود که پس از مشروطه عنوان گرجستانی را از نام خود حذف می کند. زندگی طولانی که در ایران داشت و زحمات بسیاری که برای عکاسی کشیده، همه و همه شخصیت چندوجهی را در تاریخ عکاسی ایران رقم زده است. معتقدی با اشاره به اشتباهاتی تاریخی درباره ی آنتوان سوروگین، توضیح داد: درباره ی تحولات آغازین زندگی او اشتباهاتی بوجود آمده و تکرار شده و مهمتر این که عکسهایی که امروز دهه ها است به عنوان تصاویر آنتوان سوروگین می شناسند، به غلط به نام او ثبت شده و بالاتر از دو سوم آن متعلق به او نیستند. این اشتباه سبب شده که مقالات و کتاب های بسیاری با ارجاع به این عکس ها منتشر شود غافل از این که این عکس ها متعلق به او نیست. آنتوان سوروگین را عکاس مظفرالدین میرزا در تبریز می شناسیم و ماجرای او از همین جا شروع می شود. مساله مطروحه این است که سوروگینی که ما می شناسیم، در حقیقت عکاس ناصرالدین شاه نبود و برمبنای اسناد و عکسهایی که الان داریم، می توانم این اطمینان خاطر را به شما بدهم که سوروگین درست است که در زمان ناصرالدین شاه زیست و کار کرده اما عکاسی نیست که توانسته باشد در دربار ناصری عکاسی کند.
وی اشاره کرد: توجه بیش از اندازه به آنتوان سوروگین سبب شده که ما خودمان فراموش نماییم تاریخ عکاسی ما فقط یک نفره نیست و در این تاریخ، ناصرالدین شاه عکاس، عکاس مهمست ولی حتی «میر سید علی» که بیرون از کاخ نگارخانه عکاسی دارد و عکسهایی از مردم و واقعیت جامعه می گیرد، همه در کنار هم مهم می باشد. در مورد هنر قاجار و خصوصاً هنر عکاسی قاجار باید کمی لنز را عقب تر ببریم و آگاهی را بیشتر نماییم و حالا که شانس دسترسی به اسناد در داخل و خارج از ایران مهیا است، باید کمی منصفانه تر تاریخ عکاسی ایران را مورد بررسی قرار دهیم. در ادامه بهاره الله دادی درباره ی پایگاه رقومی اسناد تصویری تاریخ شهر و معماری ایران و قابیت تصاویر تاریخی در نقد منصفانه تاریخ سخن گفت. روایت مهرداد اسکویی از مجموعه داری تاریخی از مهرداد اسکویی که نتوانسته در این نشست حضور داشته باشد، ویدئویی پخش گردید. اسکویی در این ویدئو درباره ی تصاویر دوران قاجار اظهار داشت: من از سال ۱۳۸۸ با راهنمایی ایرج افشار کار مجموعه داری عکاسی و کارت پستال های تاریخی را شروع کردم؛ من اصلا نمی خواستم وارد این حوزه کاری شوم اما آقای افشار با توجه به این که عکاسی و فیلمسازی می کردم از من خواست این کار را انجام دهم. ایده جمع آوری این مجموعه و نمایش آنها بصورت کتاب یا نمایشگاه، ایده ای بود که روی من موثر بود و این کار و پژوهش را شروع کردم. مجموعه هدفمندی را شکل دادم، هدفمند به جهت اینکه آنها را در کشوهای میز فقط برای خودم محبوس نکنم و آنها را به همگان و علاقمندان ارائه کنم. این ایده که عکس ها زندانی نشوند تا تاریخ اجتماعی و فرهنگی بوسیله بررسی اینها، مورد بررسی قرار بگیرند، شروع کردم و در این راه از محققان دعوت به همکاری کردم. وی اشاره کرد: باید محدوده مجموعه داری را مشخص کرد؛ بعنوان مثال کتاب تصاویر خردسالان دوره قاجار یکی از کتاب هایی است که با عنوان «کتاب کودکی» پخش شده، تمرکزش روی تصاویر خردسالان دوران قاجار است که در آن توجه به تاریخ خرد از اهمیت برخوردارست. نسل جدید با نگاهی متفاوت به تصاویر تاریخی در یک مجموعه، آنها را گسترش و از آنها به مردم کشورش گزارش می دهد. اسکویی، بخش مهمی از مجموعه داری را «آرشیو کردن» دانست و اظهار داشت: چگونه بایگانی کردن، بحثی است که مهمست تا اسناد در دما وشرایط خوب نگهداری شوند. نخستین کاری که ما انجام می دهیم، اسکن عکس ها و کدگذاری آنها و گذاردن در بایگانی است. آزاد کردن تاریخ در تصاویر قاجار و دموکراتیکه کردن تاریخ در تصاویر قاجار، نکات مهم می باشد. همین طور یکی از نکات مهم تحت فشار قرار ندادن از طرف سازمان ها در در اختیار قرار دادن تصاویر تاریخی است. این مستندساز و عکاس با اعلان اینکه علاقمندی نسل جدید برای من نوید یک اتفاق بزرگ است، توضیح داد: نسل جدید با نگاهی متفاوت به تصاویر تاریخی در یک مجموعه، آنها را گسترش و از آنها به مردم کشورش گزارش می دهد. اینها به نظر من با اهمیت ترین مساله است که برای حفظ حافظه جمعی تاریخی، نیاز به انتشار و به اشتراک گذاردن تصاویر تاریخی داریم. به این علت از مجموعه داران تاریخ قاجار تقاضا می کنم از داشته هایشان محافظت کنند و در عین حال اینها را به اشتراک گذارند. در پایان، سیامک دل زنده در سخنانی درباره ی عکس «تخت طاووس و امتناع شاهانه؛ قبله عالم در قاب حسینعلی» اظهار داشت: تاکیدم بر «قبله عالم در قاب حسینعلی» به سبب سخنان کیانوش معتقدی بود که این عکس را به آنتوان سوروگین منصوب کرده بودم اما نام عکاس را در عنوان گذاشتم که از عکاسان مهم دوران قاجار است. بحث من درباره ی دوقطبی تخت و صندلی است؛ در پژوهش خودم تاریخ هنر ایران را درون قاب های خاصی قرار دادم که در آن اهتمام کردم داستانهای موجود را مفصل بندی جدیدی کنم تا به صورتی در شالوده یک دستگاه جدید قرار بگیرد. در نتیجه خیلی از مفاهیم را که تناسب با این داستانها داشته، در کنار هم قرار دادم.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب