نکوداشت پژوهشگری که دل در گرو هویت ملی دارد
به گزارش آبی طرح، مراسم نکوداشت منصوره ثابت زاده پژوهشگر آیین و موسیقی نواحی ایران و ملل، شنبه ۱۷ آذر در تماشاخانه مهر با حضور جمع کثیری از هنرمندان موسیقی سنتی و نواحی برگزار گردید.
به گزارش آبی طرح به نقل از روابط عمومی حوزه هنری انقلاب اسلامی، مراسم بزرگداشت منصوره ثابت زاده، پژوهشگر آیین و موسیقی نواحی ایران و ملل، شنبه ۱۷ آذر در تماشاخانه مهر با حضور جمع کثیری از هنرمندان موسیقی سنتی و نواحی اجرا شد. در این برنامه نظام الدین زاهدی سفیر کشور تاجیکستان در ایران، سعید ثابت مدرس و نوازنده سنتور، حمیدرضا نوربخش مدیر عامل خانه موسیقی، منصوره ثابت زاده پژوهشگر موسیقی و موسیقی دان، احمد رمضی مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری و برخی از اساتید و نوازدگان موسیقی مقامی حضور داشتند. ثابت زاده؛ خادم روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان در آغاز این برنامه، پس از قرائت قرآن و پخش سرود ملی، نظام الدین زاهدی سفیر تاجیکستان، اظهار داشت: بزرگان، موسیقی را زبان جهانی بشر نامیدند. موسیقی، این زبان جهانی بشر، عامل پیوند ملت های جهان است و شما خود شاهد هستید هنرمندان، سرایندگان، خوانندگانی هستند که به یمن نبوغ و استعداد خود در موسیقی، در برقراری روابط فرهنگی کاری را انجام می دهند که وزارتخانه ها که هدف و رسالتشان تقویت روابط فرهنگی است، از عهده آن به این شکل برنمی آیند. وی افزود: مردم تاجیک، مردمی اهل موسیقی و سرود و آوازخوانی هستند و ما در کشورمان انواع موسیقی های سنتی را داریم که مهم ترین آن، موسیقی شش مقام است. این موسیقی مظهرهستی معنوی مردم تاجیک است و مردم تاجیکستان، هم در لحظه های شادی و سرور و هم در لحظات غم، خودرا با موسیقی و سرود را تسکین می دهند. زاهدی در ادامه عنوان کرد: در تاجیکستان، اهالی موسیقی مقامی ویژه دارند و در همین جهت، محققان موسیقی رسالت تقویت پیوندهای فرهنگی بین کشورها را به عهده دارند و منصوره ثابت زاده که از موسیقی دانان و محققان موسیقی و محققان بنام حوزه ادبیات عامل تقویت روابط فرهنگی بین کشورها همچون تاجیکستان و ایران بوده و ما به او که داننده موسیقی سنتی مردم تاجیکستان و بطور عموم موسیقی ماورالنهر هستند افتخار می کنیم؛ او خادم روابط فرهنگی ایران و تاجیکستان هست و از خداوند برایشان آرزوی سلامتی و توفیق بیش از پیش در مطالعه و پژوهش را خواستاریم. وی در انتهای سخنان خود، هدایایی سنتی را از جانب سفارت تاجیکستان به منصوره ثابت زاده اهدا کرد. همواره حاضر در حوزه موسیقی نواحی در ادامه برنامه حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی اظهار داشت: در طول ربع قرنی که خانه موسیقی ایران تأسیس شده است و فعالیت دارد، عزیزان و دلسوزانی بوده اند که به استواری و پیشرفت این بنا کمک کردند. وی افزود: در خانه موسیقی کمیته ها و کانون های مختلفی وجود دارد و یکی از کانون های پررنگ این مجموعه، کانون محققان است که با حضور متخصصان درجه یک، با قدرت به کار خود ادامه می دهد، یکی از آنهایی که در این کانون همیشه حضور داشته و هر گاه از او همفکری خواسته ایم، آمده است (گرچه هیچ گاه خودش نخواسته مسئولیت مستقیمی قبول کند) خانم ثابت زاده است. او هر وقت با من تماسی داشتند در راستای حل مشکل هنرمندان موسیقی، خصوصاً موسیقی دانان نواحی ما بوده است. نوربخش عنوان کرد: متاسفانه همه می دانیم موسیقی ما چه وضعیتی دارد. یک شاخه از موسیقی درحال پررنگ شدن است که ما مخالف آن نیستیم اما اگر تعادل و اعتدال در آن نباشد، موجب خسران فرهنگی است. وی اشاره کرد: متاسفانه می بینیم گوش مردم (به ویژه نسل جوان) چقدر با موسیقی ریشه ای، تمدنی و سنتی فاصله گرفته است. پرواضح است ما وقتی از موسیقی ایران حرف می زنیم، ریشه های آن کجاست.
ما رنگین کمانی از شمال تا جنوب، از شرق تا غرب گوهرهای ارزشمندی از نسل های گذشته موسیقی داشتیم که الان نیستند و به مدد پژوهشگرانی، همچون خانم ثابت زاده قسمتی از این ها ثبت و ضبط شده است و من از حوزه هنری که به این مهم همت گماشتند و از خانم ثابت زاده تجلیل کردند، سپاسگزارم. ثابت زاده؛ به مثابه گیاه تلخه در بخش دیگری در این آیین سعید ثابت مدرس و نوازنده سنتور اظهار داشت: به وجودآمدن چنین مجموعه هایی (از پژوهش های موسیقی نواحی) سه امتیاز ذوق، عشق و کوشش لازم دارد و ثابت زاده ذوق این کار را دارد، یعنی هنر برای او کشش دارد، عشق دارد چونکه او پذیرش سختی را داشته و از مشکلات نمی ترسد، درضمن او کوشش را که پوشش دو امتیاز اول بود، را دارا است. وی افزود: ۳۰ سال قبل که با وی در دانشگاه هنر همکار بودیم، وی در سن جوانی با یک کوله و ضبط صوت از این بیابان به آن بیابان و از این روستا به آن روستا دنبال اساتید هنر بود. او به چه عشقی خطر را به جان می خرید و با هزینه شخصی یکایک اساتید را پیدا می کرد تا از آنها درخواست کند هنرشان را بیاورند تا ثبت کرده و با موسیقی خود همگام کند.
وی منصوره ثابت زاده را به مثابه گیاه تلخه دانست که در شوره زار رشد می کند و غذا و آب خودرا تامین می کند و عنوان کرد: اینطور افراد، تلخه هستند چون بدون پشتوانه فقط با عشق خود، جوانی خودرا می گذارند. ما قدردان او هستیم ولی این که ثابت زاده چه ارزشی دارد در آینده مشخص می شود. عاشق و دل در گرو هویت ملی در ادامه این برنامه، میلاد عرفان پور مدیر سابق مرکز موسیقی حوزه هنری طی سخنانی اظهار داشت: ثابت زاده، فارغ از حوزه موسیقی نواحی که در آن معروف است در عرصه های دیگر هم مجاهدت های پنهانی کرده که برخی در عرصه تعاملات میان فردی و برخی ملی بوده است. وی افزود: در عرصه موسیقی نواحی ما کمتر اساتید و متخصصانی داریم که عمر در این زمینه بگذارند چونکه چرخه اقتصادی چندان جذابی ندارد. در این بین اما کسانی هستند که همچون منصوره ثابت زاده عاشق اند و دل در گرو هویت ملی دارند و پای میراث ملی ایستاده اند. عرفان پور اظهار داشت: ثابت زاده سال ها بدون این که سفارش یا بودجه ای گرفته یا چشم داشتی داشته باشد، به نقاط کم برخوردار سر می زد، برای یافتن نغمه ای درحال فراموشی یا نغمه پردازی که درحال فراموش شدن بود، او سختی هایی که شاید برای یک زن دشوار باشد را به جان خرید تا میراث هنری و فرهنگی ما بماند و لطمه فراموشی به آن وارد نشود. این کوشش برای ثابت زاده همچنان ادامه دارد، بطوریکه وی چند روز آینده هم با این هدف عازم سفر می شود. وی در انتهای سخنان خود اظهار داشت: امیدوار هستم برگزاری چنین نشست هایی برای ما جوان ترها درس هایی داشته باشد و الگوسازی کند. امیدوار هستم این بزرگداشت ها برای ما که اینروزها درگیر بلاهایی چون دیده شدن و بازی های اقتصادی هستیم ثمره داشته باشد و آن هم رسیدن به ذات هنر و ارزش های بالایی که امثال ثابت زاده عمر خودرا صرف آن کرده اند، باشد. ضبط کنندگان تاریخ اجتماعی ایران بعد از این جهانگیر نصری اشرفی عنوان کرد: دو نکته خیلی مهم که ما باید بدانیم این است که اولا موسیقی های قومی چیست و دوم این که چه اهمیتی دارد؛ همه خرده فرهنگ ها و اقوام ما از خط نامرئی موسیقی برخوردار بوده اند، اما کشور ما از نظر ثبت اسناد و تاریخ اجتماعی، ضعیف است. ما در مقطع پرشتابی هستیم که از عصر روشنفکری شروع شده تا کنون ادامه دارد. او در آخر اظهار داشت: خط نامرئی موسیقی قسمتی از تاریخ اجتماعی ماست و خانم دکتر ثبات زاده، یکی از ضبط کنندگان اسناد تاریخ اجتماعی ایران است. وی یکی از کسانی است که اسناد تاریخ اجتماعی ایران را به جامعه آینده ارائه می کند. جست وجوگر ریشه های موسیقی مقامی محمدعلی مرآتی رییس انجمن موسیقی اظهار داشت: من امشب که تقدیر منصوره ثابت زاده است را تقدیر موسیقی نواحی می دانم. ثابت زاده در سال ۱۳۵۸ با فعالیت مستمر درموسیقی نواحی و پدیده های موسیقایی و برای پیداکردن رنگ و ریشه های موسیقی مقامی بدون هیچ چشم داشتی کار کرده است. پژوهشگری با لباس کماندویی در ادامه هوشنگ جاوید مولف و پژوهشگر موسیقی نواحی نیز طی سخنانی اظهار داشت: به نظرم حوزه هنری، مرکز موسیقی مقامی ایران است و من نمی دانم می خواهد با گنجینه ای که از موسیقی نواحی ایران دارد، چه کار کند. وی افزود: از نسل ما هر کدام برای موسیقی به سمتی رفت و کاری انجام داد. منصوره ثابت زاده نیز بیشترین هدفش را روی موضوعی گذاشت که بسیار حساس و خاص بود. شما تصور کنید یک زن، تنها، در روستاها، در موقعیت نامناسب جاده ها دنبال آواز و ساز می رفت، آن هم با لباس کماندویی وکوله پشتی معروف خود؛ او انسان بسیار کوشا و پرهمتی است. همسر ایشان مفقودالاثر است و وی در کنار همه کارهایش فرزندداری هم کرده، حتی برای برنامه سازی موسیقی، آسیتن هایش را بالا زده و برای نوازندگان مهمان، آشپزی کرده است. با صدا و تفکر دهاتی ات بخوان! سعید جعفرزاده که دیگر سخنران این مراسم بود به بازگویی خاطره ای پرداخت و اظهار داشت: سال ۱۳۷۹ وقتی جوان ۱۷ ساله ای بودم که تازه به تهران آمده بودم و در دانشگاه علمی کاربردی موسیقی وقتی همه دانشجویان می رفتند، تمرین آواز می کردم. طبقه بالای کلاس ما منصوره ثابت زاده کلاس تلفیق شعر و موسیقی داشت. به یاد دارم که روزی آرام پایین آمد و گفت چه کار میکنی؟ گفتم: تمرین آواز میکنم، گفت پاشو بیا بالا و من بالا رفتم و دیدم شاگردان دیگر هم نشسته اند. آن دوره خیلی از افراد تحت تأثیر آواز و سبک شجریان بودند و افرادی چون من آواز وی را تکرار می کردیم. وی افزود: آن زمان ثابت زاده گفت تو یک صدای دهاتی داری و اگر بخواهی دنباله رو سبک شجریان باشی باید بدانی که او به قدری شاگردان خوبی دارد که تو به جایی نمی رسی. تو با صدا و تفکر دهاتی خود بخوان. این دیدگاه را منصوره ثابت زاده به من هدیه کرد. او هر شب که به محفل بزرگان موسیقی می رفت من را هم با خود می برد تا در جمع اساتید قرار بگیرم و در راه درست حرکت کنم. وی در به انتها سخنان خود آوازی با زبان گیلانی برای حاضران خواند که مورد استقبال حاضران در تماشاخانه مهر قرار گرفت. فعال به اندازه یک وزارتخانه در ادامه قطب الدین صادقی نویسنده، پژوهشگر وکارگردان تئاتر نیز اظهار داشت: موسیقی و رقص هنرهای مظلومی هستند، بخش بزرگ موسیقی ایران، موسیقی اقوام است که هیچ کس عظمت و ارزش های عاطفی تاریخی و نمادی آنرا نمی شناسد در صورتیکه این بخش بزرگ فرهنگ موسیقایی فرهنگ کشور مااست. صادقی اشاره کرد: ثابت زاده به اندازه یک وزارتخانه فعال است و سفرهای بی شماری را با هزینه شخصی خودش انجام داده است و توانایی این را دارد با روشی علمی این ها را اول به ما و بعد به جهانیان بشناسد و این تعهد درونی او موجب فخر و سربلندی دوران ماست. می ترسیدم موسیقی شش مقام را درو کنند! در ادامه، منصوره ثابت زاده روی سن آمد و با تشکر از پدر و مادر خود اظهار داشت: برای جمع آوری موسیقی تاجیکستان کمبودهایی داشتم که مادرم طلاهای خودرا فروخت تا من در دوره جنگ داخلی تاجیکستان بتوانم کار پژوهشی ام را انجام دهم. وی با تشکر از استادان حاضر در سالن اظهار داشت: زمانی که یکی از هنرمندان بزرگ تاجیکستان مریض بود، با پول کمی که داشتم به او گفتم به ایران بیا و من اینجا تو را درمان می کنم. وی در زمان مطرح شدن این دعوت یک ماهه حامله بود و قتی به ایران آمد ۹ ماهه بود. وی در خانه من زایمان کرد، حال خوبی نداشت و من در بیمارستان چک بی محلی کشیدم و به پزشکان بیمارستان سجاد گفتم که من آنها را زنده می خواهم. تمام پزشکان خرج خودرا بخشیدند و من با ۹۲ هزار تومان بچه را که در دستگاه بود، ترخیص کردم. این پژوهشگر موسیقی نواحی و آسیای میانه با اشاره به حمایت های هنرمندان پیشکسوت و بزرگ موسیقی خطاب به سفیر تاجیکستان اظهار داشت: وقتی رسیدم به سمرقند، یک زن تنها با کوله پشتی بودم. می خواستم از ازبکستان وارد تاجیکستان شوم و ویزا نداشتم. ساعت ۳ نیمه شب بود و کسی در اتاق لب مرز حضور نداشت، بخاطر وضعیت تاجیکستان و صداهای شلیک فرد بلد راه من را رها کرد و رفت. در آن شرایط نمی دانستم کجا بروم و خیلی می ترسیم، می ترسیدم امثال طالبان موسیقی تاجیکستان را که قسمتی از موسیقی شش مقام و قسمتی از ۱۲ مقام قدیم ایران است را درو کنند. آن شب با صدای حیوانات و گرگ ها خوابیدم تا فردای آن روز مامور لب مرز آمد و با زدن مهر توانستم وارد کشور تاجیکستان شوم. ایشان سپس قسمتی از خاطرات خود در مسافرت به بوشهر را بازگو کرد و اضافه کرد: این راه واقعا راه آسانی نبود ولی عاشقانه بود. شعرخوانی حسن صفدری شاعر معاصر، اجرای موسیقی توسط «ایمران حیدری» نوازنده قوپوز و پژوهشگر موسیقی آذری، اجرای موسیقی توسط «حمید خضری» نوازنده دوتار شمال خراسان و «فریبرز جعفری» نوازنده تنبک، اجرای موسیقی توسط «احمدوند» و «امیر متولی» و پخش فیلم مصاحبه با منصوره ثابت زاده همچون برنامه های این آیین بزرگداشت بودند. در آخر این مراسم سی دی آثار ثابت زاده رونمایی گردید و پوستر آن به امضای هنرمندان موسیقی رسید.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب