شام آخر شاهکار جاودانه لئوناردو داوینچی پرتره خیانت
آبی طرح: اغلب گفته می شود تابلوی «شام آخر» شاهکار جاودانه «لئوناردو داوینچی» تصویری است محزون درباره وداع در واپسین دیدار عیسی مسیح با یارانش؛ اما واقعیت این است که آن ضیافت به قصد وداع بود، لیکن مضمون این تابلو، خیانت است.
همه درام این صحنه بر طبق واکنش حیرت زده یاران مسیح دربرابر این جمله او شکل گرفته است: یکی از شما به من خیانت خواهدنمود. وی همان شب بازداشت و بامداد روز بعد تحت شکنجه و محاکمه ساختگی قرار گرفته و در نهایت عصر آن روز اعدام می شود. آرایش کلی صحنه بصورت نشستن اعضای ضیافت شام در یک طرف میز، یک میزانسن غیرمتعارف است برای نمایش حالت فیگورها که در واقعیت هیچ گاه اتفاق نمی افتد و در هیچ یک از نقاشی های شام آخر مسیح، قبل و پس از داوینچی، نیز چنین نبوده است.
فیلیپ، ایستاده در سمت راست تصویر می پرسد: خداوندا، من هستم؟ مسیح پاسخ می دهد: کسی که غذای خودرا در ظرف من می ریزد به من خیانت می کند. (سِفر مَتا-۲۶) دست مسیح و یهودا به سمت یک ظرف دراز شده که بنظر می رسد یهودا بطور غریزی دستش را عقب می کشد.
اگرچه مسیح در مرکز تصویر آرام و باشکوه نشسته و همه خطوط به چهره او ختم می شوند، بیشترین اشارات اثر به شخصیت یهودا مربوط می شود که یگانه آنتاگونیست (ضدقهرمان) صحنه است. او تنها فیگورِ در سایه، با ژستی متمایز کننده است؛ سرش پایین تر از همه است، بازویش روی میز و دستش را برای برداشتن نان دراز کرده است. کیسه ای در دست دارد که شاید حاوی سکه های نقره ای است که برای خیانت به وی داده شده است. آرنج راست او به نمکدان خورده و نمک ریخته شده؛ تمثیلی از شومی و خسران که پیمان شکنی و خیانت به مرشد و مقتدای خود نیز تعبیر می شود. گردن یهودا پیچیده و این وضعیت به خودکشی او با به دار آویختن خود در نهایت ماجرا اشاره دارد.
۱۲ حواری مسیح در گروههای سه تایی در طرفین وی نشسته اند، پشت سر او سه تا پنجره قرار دارند و بدنش یک مثلث کامل را شکل داده تا تثلیث بر کل صحنه حاکم باشد. برخلاف همه نمونه های شام آخر، هیچ هاله قداستی بر گرد سیمای عیسی مسیح و شاگردانش وجود ندارد؛ اما پشت سر او پنجره ای است که همچون هاله نور عمل می کند. پنجره، منظره روشن و زیبایی را نشان میدهد که تجسمی از بهشت و رابطه معنوی مسیح با آنست. هریک از حواریون واکنش متفاوتی نسبت بگفته مسیح دارند و به درجات مختلفی خشم و تعجب ابراز می کنند. جوان ترین آنها جان (یوحنا) در سمت راست مسیح، گویی گرفتار ضعف شده و به پیتر (پطرس) تکیه می کند. برخی گمانه زنی ها معتقدند او در حقیقت مریم مجدلیه است؛ حتی اگر چنین نباشد حالت زنانه چهره اش از جذابیت و مهر او به عیسی حکایت دارد. آرامش مسیح در تضاد با هرج و مرج صحنه و آشفتگی حواریون است که آشکارا در شوک و ابهام به سر می برند.
شام آخر داوینچی بدون شک یکی از دراماتیک ترین صحنه های تاریخ هنر است و الگویی از دستاوردهای تکنیکی عصر طلایی رنسانس. پرسپکتیو قدرتمند اثر، منظری چشم گیر در مقابل مخاطب قرار داده که بیننده را به درون خود فرا می خواند. او برای خلق این توهم فضایی، یک میخ در نقطه گریز پرسپکتیو؛ گونه راست مسیح، روی دیوار کوبید و سپس نخی به آن بست تا خطوط دور شونده را برمبنای آن به دقت ترسیم کند.
داوینچی این دیوارنگاره عظیم ۴۶۰ در۸۸۰ سانتی متری را با تکنیکی متفاوت، روی دیوار خشک صومعه ظرف سه سال کار کرد؛ با بهره گیری از تکنیک چندلایه تمپرا مرکب از لایه های گوناگون رنگ و جسو و نیز لایه ای زیرین به رنگ سفید برای ارتقاء روشنایی تصویر. اما این تجربه چندان موفق نبود؛ رنگ به خوبی نچسبیده و چند دهه بعد آغاز به پوسته پوسته شدن کرد. به تدریج بخش زیادی از اثر لطمه دید و بارها مرمت شد، پس بخش قابل توجهی از آنچه از همان زمان در کلیسای 'سانتا ماریا دل گراتزیه' شهر میلان در معرض نمایش است، بازسازی مرمت کاران برمبنای نقاشی اولیه داوینچی است.
منبع: abitarh.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب