چرا اسماعیل قربانی نشد؟
یک استاد دانشگاه با بیان آیات قربانی اظهار داشت: شاید اگر آن روز حضرت ابراهیم فرزند خویش را قربانی می کرد، این عمل جزو مناسک حج قرار می گرفت و دیگر کسی به حج نمی رفت، ولی خدا این حکم را برای آیندگان تقلیل داد.
سید محسن میرباقری روز چهارشنبه به مناسبت عید قربان در گفتگو با خبرنگار معارف ایرنا عنوان کرد: عید به معنای جشن و چیزی است که باعث خوشایندی می شود. این عید گاهی همراه با یک نعمت مادی است ولی اصل عید یک مراسم عبادی است. یعنی عبادتی که خوشایند باشد.
وی اضافه کرد: در آیه ۱۱۳ سوره مائده پس از اینکه حواریون از حضرت عیسی درخواست می کنند که مائده ای از آسمان برای آنان نازل کند، حضرت عیسی دست به دعا برمی دارد که ای پرودگار برای ما مائده یعنی سفره غذایی از آسمان نازل بگردان که برای ما عید باشد. مثلاً آیندگان ما هر سال چنین روزی را جشن بگیرند و نشانه ای باشد که من پیام آور تو هستم و به دعای من چنین کردی که همه مطمئن شوند و به ما روزی بده یا خوردن این غذا را روزی ما کن که تو بهترین روزی دهندگان هستی.
ارتباط عید با بندگی خدا
این خادم برگزیده قرآنی اظهار داشت: در اسلام چند عید داریم. یکی جمعه است که عید هفتگی است. چون گفته اند که شب و روز جمعه برای عبادت، بیداری و توجه است. دومین عید پس از یک ماه روزه داری ماه رمضان یعنی عید فطر است که مردم در اول شوال از صیام خارج شده و آخر یک عبادت بعنوان عید مطرح می شود و بندگان خدا بعد از تقرب، روز اول شوال را عید می گیرند.
میرباقری افزود: عید سوم عید قربان است که در خلال مناسک حج است. حاجیان روز نهم به عرفات می روند و محرم می شوند و تا غروب باید آنجا بمانند. احرام نخستین عبادت حج و وقوف در عرفات دومین عبادت است که رکن به حساب می آید.
وی اضافه کرد: حاجیان در شب دهم یعنی شب عید قربان به مشعر الحرام می روند و باید از اذان بامداد تا طلوع آفتاب بیتوته کنند. این عبادت هم رکن است. یعنی اگر انجام نشود مناسک حج باطل می شود.
این پژوهشگر قرآنی افزود: حاجیان بامداد روز دهم پس از طلوع آفتاب از مشعر الحرام عازم منا می شوند که در آنجا چند عبادت انجام می شود. عبادت اول عبارت از رمی جمره آخر در روز عید قربان است. عبادت دوم قربانی کردن و عبادت سوم سر تراشیدن یا کوتاه کردن مو است. عبادت های دیگر شامل بیتوته کردن در منا در شبهای یازدهم و دوازدهم است و بعد از رمی روز دوازدهم و سیزدهم به مکه بر می گردند و سایر عبادات را انجام می دهند.
وی تصریح کرد: عید قربان در وسط اعمال عبادی حج قرار گرفته است. یعنی عید با عبادت و بندگی خدا ارتباط دارد. حضرت علی (ع) فرمود هر روزی که در آن معصیت خدا را نکنید، آن روز عید است. به هر حال عید یک مفهوم معنوی دارد و فقط یک جشن ظاهری نیست و عید قربان این گونه است.
میرباقری افزود: البته در احادیث یک عید بزرگتر از این سه عید مطرح شده که عید غدیر خم است و آن هم بالاترین عبادت است. یعنی اقرار به ولایت امیرمومنان از بزرگترین عبادات است. بنابر این عید با عبادت گره می خورد.
مدیرعامل موسسه نورالمجتبی (ع) اظهار داشت: درباره قربانی کردن چهار آیه در سوره حج آمده است که در آیات ۳۴ و ۳۵ می فرماید ما برای هر امتی روش عبادی و قربانگاهی قرار دادیم تا نام خدا را هنگام قربانی بر چهارپایانی که به آنان روزی داده ایم، ببرند.
وی اضافه کرد: یکی از عباداتی که باید در عید قربان توسط حاجیان صورت گیرد، قربانی کردن است و هنگام ذبح باید نام خدا بر آن برده شود و این جزو شرایط ذبح در همه مواردی است که حیوانی برای خوردن ذبح می شود.
میرباقری افزود: در ادامه آیه می فرماید خدای شما یکتاست؛ تسلیم او باشید و ای پیامبر به کسانی که در پیشگاه خدا متواضع و تسلیم هستند، بشارت بده. همان کسانی که هنگام یاد خدا دل هایشان به وجد و شور می افتد و کسانی که بر آنچه به آنان برخورد می کند، صبر پیشه می کنند و اقامه کنندگان نماز و همینطور آنها که از آنچه به آنان روزی می دهیم انفاق می کنند.
بندگی خدا با قربانی کردن
وی اضافه کرد: در آیات ۳۶ و ۳۷ مصداق هایی درباره قربانی مطرح می شود. بُدن که در آیه ۳۶ آمده به معنای شتر چاق است و می فرماید این شتر را برای شما از شعائر الهی قرار دادیم. شعائر جمع شعیره به معنای نشانه است. یعنی این شتر نشانه بندگی و عبادت خداست.
این پژوهشگر قرآنی افزود: قربانی می تواند گاو یا گوسفند یا بز باشد و شتر بالاترین قربانی است. شتر چاق ارزش مالی زیادی دارد و اگر کسی در مناسک حج یک شتر چاق قربانی کند، در واقع از علائم بندگی خداست. صفا و مروه هم در قرآن بعنوان شعائر الهی مطرح گردیده است. چون این علامت بندگی مردم است و حاجیان فقط برای اجرای فرمان الهی بین صفا و مروه حرکت می کنند.
میرباقری افزود: ازاین رو قربانی کردن شتر قیمتی، نشانه بندگی است. چون خدا گفته است. در ادامه آیه می فرماید برای شما در این قربانی خیر است. پس نام خدا را هنگام قربانی کردن ببرید. صواف یعنی شترها را ایستاده نحر می کنند. پس هنگامی که قربانی روی زمین افتاد از او بخورید و به انسان قانع و معتر تغذیه کنید. قانع کسی است که وضع مالی خوبی ندارد ولی دست خویش را هم در مقابل کسی دراز نمی کند و معتر کسی است که فقیر و اهل سوال است. به اینها تغذیه کنید و ما این حیوان به این بزرگی و کل چهارپایان را مسخر شما کردیم و در جایی دیگر می فرماید این حیوانات رام شما هستند و وقتی آنها را به قربانگاه می برید، به دنبال شما می آیند. باشد که شما سپاسگزاری کنید.
تقوا و گذشت از مال
وی اضافه کرد: نکته ای که در اینجا تذکر داده می شود این است که نه گوشت این حیوانات به خدا می رسد و نه خون آنها و آن چیزی که به خدا می رسد تقوای شماست. یعنی وقتی به دستور خدا از مال خود گذشت می کنی تقواست.
میرباقری اضافه کرد: خدا می فرماید ما به این شکل این حیوانات را مسخر کردیم که شما قربانی کنید برای اینکه خدا را تکبیر بگویید که شما را هدایت کرد و می فرماید به نیکوکاران بشارت ده.
وی افزود: در عید قربان می گویند تکبیر بگویید. یعنی بعد از سه بار گفتن الله اکبر، می گوییم حمد مخصوص خداست که ما را هدایت کرد و از چهارپایان روزی ما کرد. لله الحمد الحمدلله علی ما هدانا الحمدلله علی ما رزقنا من بهیمه الانعام.
ابراهیم چگونه مناسک حج را انجام داد؟
میرباقری اظهار داشت: یک قربانی دیگر داریم که گویا در روز عید قربان به دست ابراهیم خلیل بنیانگذار خانه خدا واقع شده است. در آیه ۱۲۷ سوره بقره آمده است حضرت ابراهیم به همراه اسماعیل بعد از بنای خانه کعبه به درگاه الهی دست به دعا بلند کردند که خدایا از ما قبول کن و ما دو نفر را تسلیم خود قرار بده و از ذریه ما امتی را مسلم خود قرار بده و خدایا مناسک ما را به ما نشان بده.
وی درباره اینکه خدا چگونه مناسک حج را به آنها نشان داد، اظهار داشت: در این حوزه دو نظر وجود دارد یکی اینکه جبرئیل عمل کرد و ابراهیم و اسماعیل دیدند که چگونه محرم شوند و چگونه طواف کنند اما نظر دوم این است که در خواب می بینند که طواف می کنند و محرم شده و به عرفات می روند و شبانگاه به مشعر رفته و در آنجا ماندند و روز دهم به سمت منا رفتند.
این استاد دانشگاه افزود: خواب نبوت در واقع وحی به حساب می آید و حضرت ابراهیم نحوه انجام دادن مناسک حج را در خواب دید و یک مرتبه دیگر در منا خوابی دید و حضرت اسماعیل هم می دانسته که این خواب فرمان الهی است.
جایگاه مقام بندگی
وی ضمن اشاره به آیات ۱۰۱ تا ۱۰۹ سوره صافات عنوان کرد: حضرت ابراهیم گفت پسرم در خواب دیدم که تو را ذبح می کنم. دقت کن این مسئله را چطور می بینی. پاسخ اسماعیل خیلی عجیب است. می گوید ای پدر فرمان الهی را اجرا کن. یعنی تلقی حضرت اسماعیل هم این گونه است و سابقه هم داشته که مناسک حج را در خواب دیده بودند. اسماعیل می گوید ان شاء الله بزودی مرا از صبرپیشگان خواهی دید.
میرباقری اضافه کرد: در ادامه آیه می خوانیم پدر و پسر در مقابل این امر الهی تسلیم شدند. معنای دین همین بندگی است. مثلاً حضرت ابراهیم نمی گوید خدایا این فرزند من چه گناهی کرده است که باید قربانی شود. ابراهیم می داند که در فرمان خدا حکمتی وجود دارد. حضرت اسماعیل هم نمی گوید که ای پدر من چه گناهی کرده ام در حالیکه خانه کعبه را در کنار شما ساختم. گاهی که سخن از حج می شود بعضی می گویند چرا پول های خودتان را به عرب ها می دهید.
وی افزود: حضرت ابراهیم پسرش را قربانی کرد و اسماعیل خوابید که ذبح شود. کسی که بنده است در مقابل حکم خدا اظهار نظر نمی نماید. تسلیم یعنی اینکه به سخن خدا اعتماد و به آن عمل نماییم و اگر فلسفه حکم الهی را نفهمیدیم آیا نباید به آن عمل نماییم. بالاترین فلسفه آن این است که حکم خداست و بالاترین اجر در اطاعت از خداست و خدا می خواهد در مقابل آن بهشت را به انسان بدهد. احکام الهی که نباید فلسفه دنیایی داشته باشد که البته دارد ولی بندگی این است که انسان تسلیم حکم الهی باشد.
کار ابراهیم سخت تر بود یا اسماعیل؟
این استاد دانشگاه اضافه کرد: حضرت ابراهیم و فرزندش در مقابل حکم الهی تسلیم شدند. حال سوال این است که کدام سخت تر است. اسماعیل باید دراز بکشد و ذبح شود و حضرت ابراهیم باید کارد به دست بگیرد و پسرش را ذبح کند؟ به نظرم کار حضرت ابراهیم سخت تر بوده است.
وی اضافه کرد: امام حسین (ع) بالاتر از اینها را انجام داد. در یک روز ۷۲ قربانی داد. یعنی در جلوی چشمانش اصحاب و عزیزانش و حتی کودک شش ماهه قربانی شدند و این نهایت مقام بندگی است.
این خادم برگزیده قرآنی اضافه کرد: ابراهیم پیشانی فرزند را بر خاک نهاد و هنگامی که کارد کشید دید که کارد نمی بُرد. کارد را به سنگ زد و سنگ شکست. ابراهیم خطاب به کارد گفت سنگ را می شکنی ولی گلوی نازک اسماعیل را نمی بری که در آن هنگام اسماعیل ۱۳ سال داشت. کارد به صدا آمد الخلیل یامرنی و الجلیل ینهانی تو مرا امر می کنی ولی خدا مرا نهی می کند.
وی اضافه کرد: در انتها این ماجرا خدا می فرماید ای ابراهیم رویای تو را تحقق بخشیدیم و ما نیکوکاران را این گونه پاداش می دهیم. این یک امتحان بزرگی بود و ما ذبح بزرگی را فدای اسماعیل کردیم و با این کاری که ابراهیم انجام داد، برای آیندگان این ندا را باقی گذاشتیم که بر ابراهیم و همه آیندگان باید سلام کنند. بنابراین خدا هر کاری را که خالصانه برای او صورت گیرد، گران می خرد.
میرباقری با طرح این سوال که چرا خدا اجازه نداد ابراهیم فرزندش را قربانی کند در حالیکه او آماده بود، عنوان کرد: شاید این کار به خاطر آیندگان بود که طاقت این کار را ندارند. یعنی اگر آن روز ابراهیم فرزند خویش را ذبح می کرد، علی القاعده جزو مناسک قرار می گرفت و دیگر کسی به حج نمی رفت. خدا حکم را به خاطر آیندگان تخفیف داد.
وی اضافه کرد: قربانی باید در اصل این باشد که محبوب خویش را فدای خدا نماییم ولی خدا قربانی را به یک شتر و حتی یک گوسفند تقلیل داد. در واقع باید محبوب خودمان را به درگاه الهی قربانی نماییم ولی خدا تقلیل داده و حیوانی که قربانی می شود نماد فرزند است.
این کارشناس قرآنی افزود: این روز عید قربان است که انسان باید در راه خدا هر چه دارد قربانی کند و مستحب است که در این روز گوسفندی را قربانی نماییم و به فقرا بدهیم و آنان که در حج هستند قربانی جزو مناسکشان است.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب