خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۱۲۱؛
یادگاری آژانس شیشه ای ۲۷ ساله شد
به گزارش آبی طرح، برگزاری چهاردهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری بهانه ای شد تا با یک رجعت رسانه ای برای چندمین بار پی در پی به سراغ یکی دیگر از آثار ماندگار مجید انتظامی هنرمند مانای موسیقی فیلم برویم.
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان مبحث قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های در ارتباط با برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی بعد از آغاز و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در چارچوب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهن مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حال مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره بازی تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که به صورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
درصد و بیست و یکمین شماره از این روایت رسانه ای به سراغ موسیقی متن و تیتراژ فیلم سینمایی «آژانس شیشه ای» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا و موسیقی مجید انتظامی رفتیم که رجوع باردیگر به آن در روز انتخابات ریاست جمهوری می تواند دربرگیرنده خاطرات ماندگاری برای یکی از مهم ترین و بهترین فیلمهای سیاسی سینمای ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی باشد. مسیری که باز هم نماد بسیار مهمی برای معرفی و ارزشمندی آهنگسازی است که در این سال ها هرچه تولید کرده تبدیل به یکی از بهترین ها و برترین ها شده و بدون شک او را میتوان یکی از پنج آهنگساز برگزیده سینمای ایران نامید.
فیلم سینمایی «آژانس شیشه ای» به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا محصول سال ۱۳۷۶ سینمای ایران در ژانر سیاسی و دفاع مقدس است که باآنکه در زمان تولید و اکران در جشنواره و اکران عمومی با حاشیه های بسیار زیادی رو به رو شد اما خیلی از مخاطبان، منتقدان و سینماگران کشورمان از آن بعنوان یکی از برترین و ممتازترین فیلمهای ابراهیم حاتمی کیا در زمینه سینما و حتی سینمای ایران یاد می کنند.
این اثر سینمایی روایت گر داستان عباس، بسیجی شهرستانی است که ترکش خمپاره ای را کنار شاهرگ گردنش از دوران حضورش در جبهه به یادگار دارد؛ او به اصرار همسرش نرگس برای معاینه به تهران می آید و در خیابان با هم رزم سابقش کاظم روبه رو می شود که با اتومبیلش مشغول مسافرکشی است.
پزشک وضعیت عباس را بحرانی تشخیص می دهد و سفارش می کند هرچه سریعتر برای درآوردن ترکش به لندن برود. کاظم برای تأمین هزینه سفر عباس، حاضر می شود اتومبیلش را بفروشد. در آژانس هواپیمایی، خریدار اتومبیل پول را بموقع به کاظم نمی رساند و او به ناچار به رئیس آژانس پیشنهاد می دهد تا رسیدن پول، سوئیچ و مدارک اتومبیل را به گرو بردارد، اما رئیس آژانس نمی پذیرد. کاظم که عصبانی شده، شیشه دفتر آژانس را می شکند و بعد از خلع سلاح یک مأمور نیروی انتظامی، مشتریان آژانس را گروگان نگه می دارد تا مسؤلان ترتیب سفر فوری او و عباس به لندن را بدهند و این آغاز ماجرایی دیگر برای شخصیت های فیلم ناب ابراهیم حاتمی کیا است.
پرویز پرستویی در نقش حاج کاظم، رضا کیانیان در نقش سلحشور، حبیب رضایی در نقش عباس حیدری، اصغر نقی زاده در نقش اصغر، قاسم زارع در نقش احمد کوهی، بیتا بادران در نقش نرگس، صادق صفایی در نقش بهمن، نسرین نکیسا در نقش فاطمه، محمد حاتمی در نقش حاجی فیروز، فرشید زارعی فرد در نقش مدیر آژانس، مجید مشیری در نقش عباس کیارستمی، بهروز پرستویی در نقش ابوذر، بهروز شعیبی در نقش سلمان، مهرداد فلاحتگر در نقش سرگرد بخشی از بازیگران فیلم سینمایی «آژانس شیشه ای» را می سازند.
فیلمی خوش ساخت با ایده ای بکر و خلاقانه در بستر یک درام سیاسی که حاتمی کیا در ادامه علاقه مندی های ناب خود به سینمای دفاع مقدس ترکیبی را پیش روی مخاطبان قرار داد که همچنان جزو بحث انگیزترین و مهم ترین آثار سینمایی یاد می شود و بینندگان شاهد تکرار چندباره آن از شبکه های های مختلف تلویزیون بودند.
مسیری که حاتمی کیا علاوه بر دغدغه های همیشگی خود در حوزه سینمای جنگ با بهره مندی از توانمندی هایش در زمینه فیلمنامه نویسی و کارگردانی، استفاده از بازیگران مطرح سینما و تئاتر ایران و همینطور همکاری با درجه یک های سینمای ایران در پشت دوربین همچون انتخاب مجید انتظامی بعنوان آهنگساز توانست، اثری را در تاریخ سینمای ایران ثبت کند که همه مؤلفه های محتوایی اش، شناسنامه ای پرارزش برای معرفی سینمایی است که تابحال کمتر کارگردانی توانسته در آن توفیق پیدا کند.
موسیقی مجید انتظامی در «آژانس شیشه ای» همچون سایر کارهای این هنرمند در همکاری با ابراهیم حاتمی کیا بسته ای استثنایی در خدمت اثر بود. باآنکه در این سال ها کمتر شاهد تکرار چنین توفیقاتی هستیم اما این دلیلی بر فراموشی آثار درخشان انتظامی در این حوزه نمی گردد. فضایی که برای انتظامی منجر به دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر و تعدادی جوایز سینمایی دیگر هم شد.
مجید انتظامی در سال ۱۳۲۶ در خانواده ای هنرمند در تهران به دنیا آمد. وی با راهنمایی های پدرش، عزت الله انتظامی همراه با ۲ برادر خود به تحصیل موسیقی پرداخت. انتظامی تحصیلات موسیقی را در کنسرواتوار تهران شروع کرد و برای ادامه تحصیل به آلمان غربی و دانشگاه دولتی برلین نزد استادانی چون کارل اشتاین و لوتارکخ به تحصیل پرداخت. او بعنوان هنرمند تک نواز بر صحنه شهر های برلین آلمان و نانسی، مارسی و لئون فرانسه هم ظاهر شده است. این هنرمند در سال ۱۳۵۳ به کشورمان بازگشت و ضمن همکاری با ارکستر سمفونیک تهران به تدریس در دانشگاه تهران و هنرستان عالی موسیقی مشغول شد. انتظامی همزمان ساخت موسیقی فیلم را هم با فیلم کوتاه «زال و سیمرغ» شروع کرد و با فیلم «سفر سنگ» ساخته مسعود کیمیایی آهنگسازی نخستین فیلم بلند خویش را آغاز کرد.
انتظامی به خاطر آثار پرارزش خود در زمینه آهنگسازی فیلم خود موفق به کسب چهار سیمرغ بلورین از جشنواره فیلم فجر، ۲ دیپلم افتخار از همین جشنواره و همینطور ۲ بار کاندیدای جشنواره فجر شده است. البته در کارنامه کارهای مجید انتظامی ساخت موسیقی متن بیشتر از هشتاد فیلم سینمایی به چشم می خورد که موسیقی آثار او در حوزه سینمای دفاع مقدس همچون کارهای درخشان و ماندگار او محسوب می شوند.
«در محاصره -۱۳۶۰»، «سردار جنگل - ۱۳۶۲» به کارگردانی امیر قویدل، «عقاب ها - ۱۳۶۳» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان، «پلاک - ۱۳۶۴» به کارگردانی ابراهیم قاضی زاده، «گذرگاه - ۱۳۶۵» به کارگردانی شهریار بحرانی، «هراس - ۱۳۶۶» به کارگردانی شهریار بحرانی، «کانی مانکا -۱۳۶۶» به کارگردانی سیف الله داد، «آخرین پرواز - ۱۳۶۸» به کارگردانی احمد رضا درویش، «چشم شیشه ای - ۱۳۶۹» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «پوتین - ۱۳۷۰» به کارگردانی عبدالله باکیده، «وصل نیکان - ۱۳۷۰» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «از کرخه تا راین - ۱۳۷۱» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «یک شب، یک غریبه - ۱۳۷۳» به کارگردانی حسین قاسمی جامی، «حمله به اچ ۳- ۱۳۷۳» به کارگردانی شهریار بحرانی، «بوی پیراهن یوسف - ۱۳۷۴» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «آژانس شیشه ای - ۱۳۷۶» به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا، «نغمه - ۱۳۸۰» به کارگردانی ابوالقاسم طالبی، «دوئل- ۱۳۸۰» به کارگردانی احمدرضا درویش، «طبل بزرگ زیر پای چپ - ۱۳۸۳» به کارگردانی کاظم معصومی، «زمهریر- ۱۳۸۸» به کارگردانی علی روئین تن، «پی ۲۲- ۱۳۹۳» به کارگردانی حسین قاسمی جامی همچون آثاری هستند که توسط مجید انتظامی با مبحث دفاع مقدس آهنگسازی شده اند.
آنچه از مجید انتظامی در فیلم سینمایی «آژانس شیشه ای» بعنوان موسیقی فیلم به مخاطبان در بستر محتوای عرضه شد، تلفیقی از اضطراب و احساسی بود که در امتزاج با مفاهیم سیاسی و عارفانه دوران دفاع مقدس، سینمای خوش آهنگی را به تماشاگر هدیه داد که امکان ندارد با شنیدن موسیقی ها و نغمه هایش اشکی از چشمان جاری نشود و با دیدن سکانس های فیلم درخشان ابراهیم حاتمی کیا حال خوبی را تجربه نکرد.
این آهنگساز پیشگام طی معدود گفت و گوهای رسانه ای خود بود که در رابطه با انگیزه ها و دغدغه های خود برای ساخت آثار موسیقایی با مضامین دفاع مقدس توضیح داد: بیشتر کارهایی که من در زمینه موسیقی فیلم انجام داده ام در ارتباط با دفاع مقدس است. اینها آثاری هستند که من با باورم آنها را ساختم چون که همواره احساس می کردم برای آدم هایی که جانشان را برای دفاع از میهنشان می دهند باید دینم را ادا کنم. دینی که من با موسیقی آنرا ادا کردم.
این آهنگساز معتبر سینمای ایران جایی در یک گفتگوی رسانه ای در رابطه با شیوه نوشتن موسیقی متن فیلم هایش اظهار داشته بود: بسیاری از فیلمها یک صحنه هایی از آن در نمی آمد، من برای خودم تصویرسازی می کردم و تصویری که در فیلم درنیامده بود در ذهن خودم ترسیم می کردم و برپایه آن ذهنیت موسیقی آنرا می نوشتم. برای مثال کارگردان یک پرسوناژ را جلوی یک دیوار ایستانده و دوربین به صورت او نزدیک می شود، نظر کارگردان این بوده که این شخصیت هم اکنون به گذشته اش در جبهه یا دوران اسارت فکر می کند اما فلاش بکی نداشتیم. من در ذهن خودم آنرا می چیدم و تلاش می کردم برپایه ذهنیت خودم جلو بروم و چون ذهنیت کارگردان این بوده و درنیامده بود، موسیقی روی فیلم می نشست. گاهی هر کس از درمی آمد، اتود را برایش می گذاشتم. بابا، دوستانم، خانمم...
انتظامی در رابطه با کاهش سطح حسی فیلمهای سینمایی کنونی و سطح ماندگاری موسیقی آنها هم این طور توضیح داده بود: دلیل این که موسیقی فیلم هایمان ماندگار نمی گردد، اینست که دیگر فیلم هایمان آن طور نیست؛ زمانی بود که همه مردم به جهت اینکه یک نقطه از خاک شان را از دست بیگانه رها کنند، رفتند و جان شان را بی هیچ چشم داشتی دادند. آن زمان شرایط خاص خودش را داشت. هم اکنون دیگر شرایط گذشته نیست. حالا، مردم طور دیگری فکر می کنند و هنر را می بینند. نگاه و سلیقه آنها عوض شده است. البته فیلمهای ما هم دیگر آن فیلمها نیست و آن حس را ندارد.
به هرترتیب موسیقی فیلم «آژانس شیشه ای» که در اجراهای زنده موسیقایی هم شاهد اجرای آنها توسط ارکسترهای مختلف بودیم، از آن دسته ملودی هایی است که درکنار آثار شاخص مجید انتظامی همچون «بوی پیراهن یوسف» و «از کرخه تا راین» بشدت در جهت درگیرکردن ذهن دیداری و شنیداری مخاطب در رویارویی با محتوای عرضه شده از جانب کارگردان پیش می رود. موسیقی که به قول کارشناسان حوزه موسیقی نهایت تلاش خویش را انجام داده تا بیننده را به فکر فرو ببرد.
موسیقی که حضور احساسی زیادی در تمامی لحظه ها دارد و با بهره گیری از سازهای زهی و بادی که عناصر مورد علاقه مجید انتظامی در حوزه ساخت موسیقی فیلم هستند، شرایط ویژه ای را برای آثار او ثبت می کند. شرایطی که الهام بخش خیلی از آثار و تولیداتی است که حتی در حوزه هنرهای تجسمی هم مورد استفاده قرار گرفته اند.
برای تماشای اجرای زنده موسیقی متن و تیتراژ فیلم سینمایی «آژانس شیشه ای» به رهبری مجید انتظامی اینجا را کلیک کنید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب