درآﻣﺪی ﺑﺮ اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪای در ﻫﻨﺮﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ، نگاهی به مسئولیت های هنرمند
آبی طرح: كتاب ˮدرآﻣﺪی ﺑﺮ اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪای در ﻫﻨﺮﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽˮ، نگاهی به مسئولیت های اخلاقی هنرمندان در عرصه های فردی، شغلی و بعنوان عضوی از جامعه هنری دارد.
كتاب "درآﻣﺪی ﺑﺮ اﺧﻼق ﺣﺮﻓﻪای در ﻫﻨﺮﻫﺎی اﺳﻼﻣﯽ" در سال ۱۳۹۸ توسط انتشارات دانشگاه هنر اصفهان با همكاری ﭘﮋوﻫﺸﮕﺎه فرهنگ، ﻫﻨﺮ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت تهران و به قلم حجت الاسلام مهرداد آقاشریفیان اصفهانی، عضو هیات علمی دانشگاه هنر اصفهان انتشار یافته است.
با توجه به اینكه اندیشمندان و هنرمندان در باره هنر و اخلاق و ارتباط آن دو، دیدگاه های گوناگونی عرضه كرده اند و حتی كسانی كه هنر را در مقام انگاره و نظر، آزاد از هر قید می دانند در مقام توصیه های عملی، رعایت هنجارهای اخلاقی را برای جامعه هنری ضروری می دانند، این كتاب به دنبال تبیین یكی از مبحث های اصلی و كاربردی در این حوزه یعنی اخلاق حرفه ای در هنرهای اسلامی با تاكید بر سنت های آموزشی است.
در معرفی این كتاب آمده است: " اسلام عزیز كه اخلاق، ارزش ها و آرمان ها را همواره حاكم بر تمام جنبه های حیات بشری و همه روابط فردی و اجتماعی دانسته و هدف رسالت پیامبر خویش را اتمام مكارم اخلاق معرفی می كند، در حوزه هنر هم دارای رهنمودها و اصول و قواعد روشن و شفاف است. اسلام با عنایت به مهندسی اخلاقی در هنر، تمام عرصه های سازمانی هنر را هم مخاطب خود می داند و از آن جمله مؤلفه هایی را برای هنرمند، كارگزاران هنری، نهادهای سیاستگذار و آثار هنری بیان می كند.
اخلاق حرفه ای در هنرهای اسلامی تبیین كننده مسئولیت های اخلاقی هنرمند در سه عرصه شامل بُعد فردی به منزله یك مسلمان ایرانی، بُعد شغلی به منزله هنرمندی حرفه ای و پراحساس و عضوی از سازمان و جامعه هنری كشور با آرمان های بلند ملی و دینی در جهت الگوی ایرانی اسلامی پیشرفت است.
عالمان و هنرمندان فرهیخته ایران اسلامی از ازمنه دور تا زمانه ما، سنّت های اخلاقی پایداری را در حوزه های گوناگون دانشی و مهارتی پایه گذارده و بر آن تاكید كرده اند كه از بهترین آنها می توان به آداب و رسوم اهل فتوّت، ادب القاضی، ادب الكاتب، آداب المتعلمین، آداب المشق های اهل علم، صناعت و هنر اشاره نمود.
اكنون كه علم و دانش و هنر توسعه یافته و گسترده شده است بیشتر از پیش نیازمند طرح و نهادینه شدن اخلاق حرفه ای در ساحت هنر هستیم. اهمیت انجام این دست پژوهش را می توان چنین تبیین كرد:
۱. فعالیت هنری مانند هر رفتار و فعل اختیاری انسان در پاسخ به رفع یك نیاز خُرد یا كلان است كه آن هم بازگشت به هدف، آرمان و غایت انسان دارد؛ ازاین رو هنرمند و فعالیت هنری بدون آرمان و هدف نیست. پس آرمان معنوی هنر است كه سنت های هنری را شكل می دهد؛ بدیهی است باید آنها را شناخت و تقویت كرد. همینطور واقعیت پیرامونی ما به خصوص در عصر مدرن شاهد انحطاط هنر و به خصوص هنر معنوی است و این خود می طلبد پژوهش های گوناگونی برای بازسازی هویت هنر اصیل انجام پذیرد.
۲. راهبردهای اصلی نظام فرهنگی- سیاسی ایران اسلامی اقتضاء می كند به سمت الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت در ساحت هنر حركت كنیم؛ اخلاق حرفه ای در هنر بخشی از این طرح كلی و كلان است.
۳. با كاوش در آثار برجای مانده از پیشینیان، مواریث گران قدری در این خصوص می توان یافت كه از آن جمله فتوتنامه ها و ادب نامه هایی است كه در آن شیوه تربیتی و سنت ها و آداب ظاهری و معنوی هنرمندان و صنعتگران چه در سلوك عرفانی و چه در زمینه هنر و صنعت بیان شده است.
در عرصه آثار مكتوب، كتاب ها و مقالات فراوانی در باره مبحث اخلاق، هنر و صناعات نوشته شده است. ولی در این مطالعات، به سنت های اخلاقی و آداب معنوی در هنرهای سنتی اسلامی و كاوش در منابع غنی پیشینیان چونان رسائل صنفی و فتوتنامه ها و نگاه اخلاق حرفه ای به این میراث، كمتر پرداخته شده است. با عنایت به این موضوع، نگاه مستقل به این مساله، از اهداف این كتاب است".
این كتاب دارای پنج فصل با عناوین معناشناسی اخلاق، سنت های اخلاقی و اخلاق حرفه ای، رابطه اخلاق و هنر در سنّت اسلامی ایرانی، آشنایی با میراث مكتوب هنر و صناعات، آداب نامه ها و رسائل صنفی، گذر و گذاری بر آیین فتوت و جوانمردی و فتوت اصنافی و اصول حاكم بر نظام آموزشی تربیتیِ اهل حرفه و هنر است.
در فصل نخست، واژه اخلاق و تعریف اصطلاحات آن و سپس تدقیق و شرح موضوعات و اصطلاحاتی چون انواع پژوهش های اخلاقی، چیستی اخلاق كاربردی و حرفه ای، ماهیت سنت و سنت های اخلاقی بررسی شده است.
فصل دوم هم به بحث در باره واژه شناسی زیبایی و هنر و مترادفات و كاربردهای گوناگون این ۲ واژه مانند حُسن، جمال و سپس هنر مقدس، هنر دینی، هنر اسلامی و هنر شیعی و دیدگاه های گوناگون نسبت هنر با اخلاق به خصوص دیدگاه متفكران اسلامی و ماهیت هنر اخلاقی پرداخته است.
در فصل سوم علاوه بر بررسی نظام اخلاقی، مهارتی تهذیب و تذهیب، به آموزه های دینی و آرای اندیشمندان اسلامی در آداب تعلیم و تعلم و اهمیت دانش اندوزی و آداب و اخلاق دانشوری در بیان متفكران اسلامی و برخی آداب مطالعه و پژوهش پرداخته شده است.
مكتوبات صنفی، فتوت نامه های بنایان و آهنگران، آیین فتّوت و جوانمردی، فتّوت در قرآن و حدیث، مبانی فتوت و جوانمردی، فتوت نامه ها و فتوت اصناف هم در فصل چهارم بررسی شده است.
در فصل پنجم كتاب هم ۲۲ اصل از اصول و قواعد حاكم بر نظام آموزشی اهل حرفه و هنر و پیشنهادهایی برای تقویت هرچه بیشتر سنت های اخلاقی در عرصه هنر و هنرمندان بیان شده است.
از جمله این اصول می توان به نگاه معنوی به حرفه و هنر، جهت گیری توحیدی، مسئولیت دانا در مقابل نادان و توانا در مقابل ناتوان، توجه به ذكر و ورد در هنگام عمل حرفه ای، اصل فرزندپروری نه نوكرپروری، نگاه استاد به شاگرد، بقاء صناعت و سرمایه گذاری بر نخبگان، اصل سودمندی اجتماعی و مراعات حقوق مالی و كمك به فقرا و نیازمندان اشاره نمود.
این كتاب در ۲۱۴ صفحه با مبحث اخلاق حرفه ای، هنر و اخلاق، هنر اسلامی و جنبه های مذهبی و اسلام امسال منتشر گردید و مولف آن كه استادیار گروه معارف دانشگاه هنر اصفهان است، عنوان نمود كه این اثر ثمره چند سال مطالعه و برگزاری ده ها ساعت كلاس و كارگاه آموزشی است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب