خاطره بازی با تیتراژهای ماندگار-۱۰۶؛
تجربه شیرینی که با دودکش شنیدنی شد
آبی طرح: موسیقی تیتراژ سریال تلویزیونی دودکش به آهنگسازی آریا عظیمی نژاد و خوانندگی رضا صادقی همچون تجربه های به یاد ماندنی است که از مجموعه های تلویزیونی دهه نود سیما بجای مانده است.
دریافت 6 MB
خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ کارکرد تیتراژ چیزی شبیه به جلد کتاب است که طراحش تلاش می کند با انتخاب عناصر، فرم ها و چینش ها با کمک گرافیک و موسیقی مخاطب یک اثر را در جریان موضوع قرار دهد. شرایطی که گاهی بسیار نکته سنج، اندیشمندانه و حساب شده پیش روی مخاطبان قرار می گیرد و گاهی هم به قدری سردستانه و از روی ادای یک تکلیف الزامی ایجاد می شود که بیننده را از اساس از یک اثر تصویری دور می کند.
آنچه بهانه ای شد تا بار دیگر رجعتی به کلیدواژه «تیتراژ» داشته باشیم، مروری بر ماندگارترین و خاطره سازترین موسیقی های مربوط به برخی برنامه ها و آثار سینمایی و تلویزیونی است که برای خیلی از مخاطبان دربرگیرنده خاطرات تلخ و شیرینی است و رجوع باردیگر به آنها برای ما در هر شرایطی می تواند یک دنیا خاطره به همراه داشته باشد. خاطره بازی بعد از شروع و انتشار در نوروز ۱۴۰۰ و استقبال مخاطبان از آن، ما را بر آن داشت در قالب یک خاطره بازی هفتگی در ایام جمعه هر هفته، روح و ذهن مان را به آن بسپاریم و از معبر آن به سال هایی که حال مان بهتر از این روزهای پردردسر بود، برویم.
«خاطره تیتراژهای ماندگار» عنوان سلسله گزارشی آرشیوی با همین رویکرد است که بصورت هفتگی می توانید در گروه هنر خبرگزاری مهر آنرا دنبال کنید.
در صدو ششمین شماره از این روایت رسانه ای به سراغ موسیقی تیتراژ فصل اول مجموعه تلویزیونی «دودکش» به کارگردانی محمدحسین لطیفی، آهنگسازی آریا عظیمی نژاد و خوانندگی رضا صادقی رفتیم که می توان از آن به عنوان یکی از یادگاری های بجای مانده از سریال های تلویزیونی سالهای آغازین دهه نود تلویزیون نام برد. مجموعه ای با درونمایه های اجتماعی که تلاش می کرد نمایش دهنده گوشه ای از مشکلات و مصائب یک خانواده ایرانی از طبقه متوسط جامعه باشد که در موقعیت های مختلف تلاش می کردند از پس مشکلات و اتفاقات تلخی که برایشان پیش می آمد، عبور کنند. داستانی که در قالب خلق موقعیت هایی طنز توانست با ذایقه مخاطبان آن روزهای تلویزیون هم نشینی خوبی داشته باشد، به صورتی که ادامه سریال در سریال های «پادری» و «دودکش ۲» هم ادامه پیدا کرد و نشان داد که از پتانسیل های خوبی برای جذب مخاطب برخوردار می باشد.
همان گونه که اشاره شد سریال «دودکش» نام یک مجموعه تلویزیونی طنز ایرانی به نویسندگی حسن وارسته و برزو نیک نژاد، کارگردانی محمدحسین لطیفی و تهیه کنندگی زینب تقوایی بود که در روزهای ماه مبارک رمضان سال ۱۳۹۲ از شبکه یک سیما پخش گردید. این درحالی است که فصل دوم مجموعه با عنوان «پادری» در روزهای ماه رمضان سال ۱۳۹۵ و فصل سوم آن نیز با عنوان «دودکش ۲» به کارگردانی برزو نیک نژاد در تیر ماه سال ۱۴۰۰ پیش روی مخاطبان قرار گرفت. توضیح این که فصل اول سریال «دودکش» قرار بود در صورت آماده نشدن سریال «پایتخت» در تعطیلات نوروزی سال ۹۲ پخش و ادامه هم داشته باشد اما گویا با آماده شدن «پایتخت» سریال محمدحسین لطیفی در ماه رمضان روی آنتن شبکه یک رفت.
سریال «دودکش» زندگی افرادی را در قالب طنز به تصویر می کشد که با مشکلات مالی و دیگر درگیری های زندگی شان، دست و پنجه نرم می کنند. برخی از آنان مثل فیروز به خدا توکل می کنند و دست روی زانو گذاشته، از جای برمی خیزند و بعضی دیگر مثل نصرت برادر همسر او، نگاه شان را به دستان دیگران می دوزند. فیروز مرد خانواده دوست و زحمت کشی است که به همراه خانواده و آشنایانش، یک قالی شویی را اداره می کند. اما با پلمپ شدن محل کار و زندگی او توسط مأموران شهرداری، دردسرهایش دوچندان می شود.
هومن برق نورد، بهنام تشکر، سیماتیرانداز، امیرحسین رستمی، نگار عابدی، الناز حبیبی، محمدرضا شیرخانلو، یاس نوروزی، جواد عزتی، رونیکا محمدی، لیدا عباسی، اردشیر کاظمی، نصرت میرعظیمی، کیانوش گرامی، مهدی دانایی مقدم، سیدرضا حسینی، نوید خداشناس، گیتی معینی، محمدعلی تقوی، پروین میکده، حسین زمانی همچون هنرمندانی بودند که در این سریال به عنوان بازیگر حضور داشتند.
اما یکی از مهم ترین دستاوردهای این مجموعه تلویزیونی پرطرفدار خصوصاً در فصل اول که منجر به ادامه همکاری تیم سازنده شد، موسیقی متن و تیتراژ آن به آهنگسازی آریا عظیمی نژاد و خوانندگی رضا صادقی است که توانست ارتباط خوبی با مخاطبان برقرار کند. موسیقی برآمده از دانش و آگاهی بالای آریا عظیمی نژاد در عرصه موسیقایی و مخاطب شناسی تلویزیون و همین طور صدای آشنا و صمیمی رضا صادقی که هر ۲ در این سال ها تمایل چندانی به تولید آثار سطحی و سرگرم کننده صرف نداشتند و فضایی را ایجاد کردند که توانست بواسطه این هم نشینی باوجود کمدی بودن کلیت داستانی سریال، محتوای شنیدنی را از ملودی اثر به رضا صادقی: من همیشه، در قالب فقط پاپ با آکوردها و فضاسازی مشخص کار می کردم و این همکاری برایم فرصت تازه ای بود تا وارد فضای جدیدی شوم. از طرفی هم افتخاری بود که در کار آقای لطیفی بخوانم و در کنار آدم باسواد و باشعوری مثل آریا عظیمی نژاد شاگردی کنم مخاطبان ارائه دهند. تلاشی مفید که بااینکه غیر از یکی دو مورد درحال حاضر استمرار نداشته است، اما توانست قالب خوب و ارزشمندی از هم نشینی ۲ سلیقه شنیداری را ثبت کند که هرکدام تا حالا حضور موثر و جریان سازی در موسیقی کشورمان داشته اند.
فرآیندی که محبوبیت و فراگیری آن بواسطه تبلیغات مرسوم این سالهای موسیقی و مارکتینگ آن به دست نیامده است و نشات گرفته از تلاش و کوششی است که در آن چه آریا عظیمی نژاد در حوزه های مختلف آهنگسازی و تنظیم و چه رضا صادقی در حوزه خوانندگی و آهنگسازی راه درستی را برای خود برگزیده اند و ایجادکننده شرایطی بودند که مخاطبان به آثارشان روی خوش نشان داده اند. مسیری که هم نشینی ۲ نفره آنها در کنار یکدیگر با همراهی روزبه بمانی (ترانه سرا) برای ساخت موسیقی متن و تیتراژ یک پروژه تلویزیونی خروجی خوبی داشت.
رضا صادقی مدتی پیش بود که در یک گفت و گوی رسانه ای پیرامون حضورش در قالب خواننده تیتراژ سریال «دودکش» اظهار داشت: بزرگترین دلخوشی من در هر رمضان این است که در لحظات قبل یا پس از افطار، مردم که به لحاظ فیزیکی و روحی و معنوی آرامش دارند صدای من را بشنوند و بپذیرند. این قدر از این قصه دلخوش هستم که شاید یک کم حرفم پر رویی باشد ولی خودم را در لذت عبادت آنها شریک می بی نم. این بزرگترین دلخوشی است که حداقل من با آن زنده ام.
وی درباره ی همکاری با آریا عظیمی نژاد توضیح داد: آریا عظیمی نژاد یکی از افراد مورد علاقه من در آهنگسازی و تنظیم های خاص بود و جزو موزیسین های با شعور ایران است. البته جسارت به سایر دوستان نباشد چون منظورم شعور موسیقایی بالای ایشان است. دوست داشتم با ایشان همکاری داشته باشم ولی سعادت نمی شد. تا این که پویا نیک پور پیشنهاد آریا عظیمی نژاد را با من در بین گذاشت و با کمال میل پذیرفتم. خیلی جالب است که آریا گفت تا حالا در ذهنم نبود که کاری بسازم و رضا صادقی بخواند. ولی وقتی شعر و فضای کاری در ذهنم آمد ناگهان صدای تو در گوشم پیچید. برای نخستین بار بود و احساس کردم که باید یک کار متفاوت تر از همیشه انجام بدهم. فارغ از این که پاپیولار باشد یا نباشد یا این که جزو برند و موزیک روز باشد یا نباشد. به صورتی خودم را در موسیقی آریا عظیمی نژاد رها کردم که برایم جایگاه آموزنده خیلی خوبی داشت.
صادقی در یکی دیگر از گفت وگوهای رسانه ای اش درباره ی تفاوت سبک کاری خود با آریا عظیمی نژاد و برخورد ۲ ذایقه متفاوت موسیقایی در تولید موسیقی تیتراژ «دودکش» اظهار نمود: من آن زمان به آریا هم گفتم. بیشتر دوست داشتم اتفاقی بیفتد که رضا صادقی از کاراکتری که همیشه شنیده شده بیرون برود. من همیشه، در قالب فقط پاپ با آکوردها و فضاسازی مشخص کار می کردم و این همکاری برایم فرصت تازه ای بود تا صادقی: بهترین خصوصیت آریا این است که درگیر لایک در دنیای مجازی نمی گردد. ما گرفتار لایک هستیم. بدبختی موسیقی امروز ما «لایک» است. آریا عظیمی نژاد از آن دسته آدم هایی است که تاییدیه آدم های متخصص را می پذیرد نه تاییدیه های سطحی در دنیای مجازی را وارد فضای جدیدی شوم. از طرفی هم افتخاری بود که در کار آقای لطیفی بخوانم و در کنار آدم باسواد و باشعوری مثل آریا عظیمی نژاد شاگردی کنم.
وی افزود: واقعیت هم این است که وقتی آریا مشغول ساخت این کار بوده به من فکر نمی کرده است. در جمعی که روزبه بمانی و محمدحسین لطیفی هم حضور داشتند به یاد من افتاده و خودش می گفت؛ «چون از تو ذهنیتی داشتم در خصوص این که برای اقشار دردکشیده می خوانی، معنای شعر به نظرم با صدای تو هماهنگ بود». روزبه بمانی هم گفته: «این کار را رضا صادقی می خونه ها». بدین سبب من بیشتر خودم را با تنظیم آریا همراه کردم؛ با وجود این که آدمی نیستم که کسی آن طرف بنشیند و بگوید این طوری بخوان و من هم همانطور بخوانم؛ ولی این دفعه از این اتفاق استقبال کردم.
این خواننده موسیقی پاپ خاطرنشان کرد: من دراین پروژه احساس کردم آریا بهترین چیز را در نظر دارد و می داند چه می خواهد و از قبل همه چیز در ذهنش ترسیم شده و از تو می خواهد همان را اجرا کنی. جالب است بگویم ضبط این کار از ۱۲ شب تا ۶ بامداد زمان برد و هیچ کداممان احساس خستگی نکردیم. حالا قصه رسیدن به سریال و کمبود وقت که همیشه هست ولی دوست داشتیم یک اتفاق خوب با یک حال خوب باشد. من در این کار متوجه شدم موسیقی آریا ترکیبی از موسیقی دهه ۵۰ و حال حاضر است؛ یعنی تغییر ملودی در پارت های مختلف و القای تکنیک. پابه پای هم آمدیم، اما می توانم بگویم ۷۰ درصد کار، حاصل ذهنیت خوب آریا بود. بهترین خصوصیت آریا این است که درگیر لایک در دنیای مجازی نمی گردد. ما گرفتار لایک هستیم. بدبختی موسیقی امروز ما «لایک» است. آریا عظیمی نژاد از آن دسته آدم هایی است که تاییدیه آدم های متخصص را می پذیرد نه تاییدیه های سطحی در دنیای مجازی را.
آریا عظیمی نژاد یکی ازهنرمندان متفکر و صاحب سبک عرصه آهنگسازی که تا قبل از شهرت در مسابقه استعدادیابی «عصر جدیدم هم میان مخاطبان موسیقی از جایگاه دارای اعتباری برخوردار بود در یکی از گفت وگوهای رسانه ای خود درباره ی حضورش برای موسیقی تیتراژ و متن سریال «دودکش» اظهار داشت: هیچ گاه اصراری بر این که عنوان بندی، ترانه و کلام داشته باشد، ندارم و همیشه از کارگردان ها می خواهم تا اجازه دهند، ببینیم جنس موسیقی ما را به کجا می برد و خود موسیقی تعیین کند که احتیاجی به کلام دارد یا خیر؟ در بیشتر سریال های تلویزیونی اتفاقی که رخ می دهد این است که یک موسیقی و ترانه از جایی دیگر وارد یک سریال می شود و مورد استفاده قرار می گیرد اما این روش مورد علاقه من نیست. من باید یک تِم داشته باشم که از شروع عنوان بندی بتوانم آنرا شروع کنم و بسط و گسترش دهم و حد کمال آنرا در تیتراژ پایانی بشنوم. وقتیآریا عظیمی نژاد: در بیشتر سریال های تلویزیونی اتفاقی که رخ می دهد این است که یک موسیقی و ترانه از جایی دیگر وارد یک سریال می شود و مورد استفاده قرار می گیرد اما این روش مورد علاقه من نیست تم به وجود می آید، جنس ارکستراسیون و خواننده را هم به مرور خودش مشخص می کند. بطورمثال گاهی نیاز به حالت های مدرن پاپ با گرایش های ایرانی است که محمد اصفهانی برای آن مناسب می باشد و گاهی نیز به صدایی سنتی مانند سالار عقیلی نیاز است. من در این حوزه درها را باز می گذارم اما گاهی این مساله به سختگیری تعبیر می شود.
وی در بخش دیگری از این گفت و گو اضافه کرد: مدتی پیش مخاطبی درباره ی سریال «دودکش» به حضور رضا صادقی در عنوان بندی پایانی اشاره کرده و از من پرسیده بود آیا سختگیری ام را نسبت به خواننده های پاپ از دست داده ام؟ ما در موسیقی پاپ خواننده هایی داریم که اصلاً خواننده نیستند و تعدادشان بسیار هم زیاد است. کافی است به یک کار از آنها گوش دهیم و سپس به کنسرت آنها برویم تا متوجه تفاوت بسیار زیاد صدای آنها شویم. با کمک دستگاههای فنی می توان صدای فردی که از خیابان عبور می کند و بطورمثال لحاف دوز است یا جاشویی را که حین باز و بسته کردن بادبان آوازی می خواند به صدایی مناسب برای موسیقی تبدیل کرد. این کاری است که من به کرات انجام می دهم. اما از دید من خواننده ابتدا باید «خواننده» باشد و بتواند از پس مباحث حسی و تکنیکی کار، بربیاید. در نهایت من صدایی را درون خودم می شنوم و می خواهم به آن عینیتی بیرونی بدهم و خواننده را نسبت به این صدا انتخاب می کنم.
به هر ترتیب موسیقی تیتراژ سریال «دودکش» هم برگی دیگر از دفتر خاطرات موسیقایی برنامه ها و سریال های تلویزیونی است که در اوایل دهه نود توانست خودرا به عنوان یک تیتراژ قابل اعتنا به مخاطبان معرفی نماید. موسیقی که در برگیرنده چارچوب ها و قواعدی است که می توان آنرا به عنوان یکی از موسیقی تیتراژهای استاندارد معرفی و آن در ردیف یکی از ماندگارترین تیتراژهای سریال های سیما در این چند دهه قرار داد.
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب