احیای خانه های تاریخی اصفهان ، ۳
بانک سپه برای تبدیل خانه نایب اسدالله به خانه نی ایران پیشقدم شود
آبی طرح: به گزارش آبی طرح، اصفهان معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور با اعلان اینکه پیشنهاد ما این است که «خانه نِی ایران» در خانه نایب اسدالله بنا شود، اظهار داشت: بانک سپه می تواند پیش قدم شود و موضع خودرا در مورد خانه نایب اسدالله تغییر دهد و نگاهی را اتخاذ کند که به شکل گیری خانه نی ایران منجر شود و خود نیز یاری گری اصلی و هم نشین با اهالی هنر شود.
موضوع به مزایده گذاشتن خانه نایب اسدالله در حالی از جانب بانک سپه مطرح است و متأسفانه اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان هم آنرا اقدامی در جهت محافظت از این بنا می داند که در کشورهای توسعه یافته، نهادهای مختلفی همچون بانکها می توانند در احیاء بناهای تاریخی نقش داشته و خود، متولی استفاده های فرهنگی گردشگری از چنین بناهایی باشند. این روزها اما خانه نایب اسدالله، کسی که نِی را از آغل گوسفندان به دربار پادشاهان برد، حال و روز خوشی ندارد و مقرر است برای بار دوم به مزایده گذاشته شود! در چنین شرایطی، این مورد اهمیت بسیاری دارد که بانک سپه با تغییر رویکرد خود، نام خویش را بعنوان یکی از حامیان بناهای تاریخی اصفهان ثبت کند تا به قول معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور، خانه نایب اسدالله به خانه نِی ایران تبدیل گردد.
هفدهم آبان ماه ۱۳۹۹ بود که خبرگزاری ایسنا منطقه اصفهان در گزارشی با نام خانه ای روی آب به خانه نایب اسدالله در محله مکینه خواجو پرداخت و اشاره نمود که این خانه از جانب مالک آن یعنی بانک سپه به مزایده گذاشته شده است. در گزارشِ آن روزِ ایسنا در مورد این مزایده چنین آمد: «روزنامه همشهری مورخ دوشنبه ۲۱ مهرماه ۱۳۹۹ در لیست مزایده فروش املاک تملیکی و مازاد بر نیاز بانک سپه واقع در استان اصفهان از خانه نایب اسدالله نام برده است. در این آگهی، شماره پلاک ثبتی ۲۳۴۱ با کاربری مسکونی به نشانی اصفهان، چهارباغ خواجو، جنب مدرسه فرزانه، نبش بن بست نظام با عرصه‌ی حدود ۴۳۶ مترمربع و اعیان حدود ۲۸۶ مترمربع به صورت نقد و با قیمت پایه صد و چهار میلیاردریال به مزایده گذاشته شده و در توضیح این پلاک آمده است که ملک مذکور در لیست آثار ملی ثبت شده و دریافت تمام مجوزهای مربوطه و همینطور هزینه های متعلقه صادره از مراجع قانونی در مورد انتقال سند مالکیت و غیره به عهده برنده مزایده است و به صورت وضعیت موجود به فروش می رسد.»
آن زمان به قول معاون وقت میراث فرهنگی استان اصفهان، در سال ۱۳۹۹ از جانب این اداره کل تذکری کتبی در خصوص این که بانک سپه بعنوان مالک خانه نایب اسدالله، موظف به انجام اقدامات حفاظتی در مورد این خانه است به این بانک ارسال شد؛ اما سید مهدی موسوی موحد، معاون کنونی میراث فرهنگی استان اصفهان دراین باره به ایسنا می گوید: «ما حدود یک ماه قبل جلسه ای با مسؤلان بانک سپه داشتیم و پیرو اخطارهای قبلی، یک تذکر جدید به آنها داده شد در خصوص این که که از خانه حفاظت کنند و چه برنامه ای در مورد آن دارند. ضمن این که از آنجاییکه دکتر طغیانی، نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی هم در حوزه میراث فرهنگی بسیار فعال می باشند پیگیر این قضیه بودند و درنهایت به دنبال جلسه با مسؤلان بانک سپه، قرار شد که این بانک اسناد مزایده را آماده کرده و خانه نایب اسدالله مجدداً با ضوابط میراث فرهنگی به مزایده گذاشته شود. این بانک با تعدادی سرمایه گذار هم صحبت کرده است تا در مزایده شرکت نمایند و انشا الله برنده شوند.»
بانک سپه و محافظت از بناهای تاریخی
موضوع به مزایده گذاشتن خانه نایب اسدالله در حالی از جانب بانک سپه مطرح است و اداره کل میراث فرهنگی استان آنرا اقدامی در جهت محافظت از این بنا می داند که در کشورهای توسعه یافته، نهادهای مختلفی ازجمله بانکها می توانند در احیای بناهای تاریخی نقش داشته و خود متولی استفاده های فرهنگی گردشگری از چنین بناهایی باشند.
کاوه خورابه، معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور در گفتگو با ایسنا و در مورد لزوم تبدیل خانه شخصیت های برجسته فرهنگی و هنری به مکانهای فرهنگی با محوریت این شخصیت ها، اظهار نمود: به نظر می آید که یکی از عناصر مهم در زمینه نگاه فرهنگیِ ما که تاریخ فرهنگی ما را می سازد و می تواند نگاههای ما را به طورجدی جهش دهد نقش شخصیت ها و یادگارها و مآثری است که از آنها برای ما باقی مانده است.
او افزود: امروز در همه جهان وقتی از خانه یک شخصیت تأثیرگذار صحبت می شود به سادگی از کنار آن نمی گذرند و چنین نیست که ما آن بنا را فقط به معنای مجموعه ای از خشت و آجر و ملات و در و پنجره ببینیم؛ بلکه این بنا از یک شی فیزیکال خارج می شود و به یک مفهوم و جهان معنایی راه پیدا می کند؛ یعنی این خانه با مجموعه تاریخ فرهنگی ای که آن شخص در آن زیسته، اثر پذیرفته و اثر گذاشته مترادف یا برابر می شود. برای همین است هنگامی که ما به صورت مثال از خانه بتهوون صحبت می نماییم این طور نیست که فقط به یک مکان اشاره کرده باشیم بلکه ما از مکان می گذریم و به فضا و یک سپهر اندیشه ای وارد می شویم، سپهری از معنای موسیقی، سپهری از یک دوره تاریخی که در آن یک اندیشه موسیقایی، یک تحولات موسیقایی و یک آفرینش موسیقایی شکل می گیرد و به این گونه است که مکان معنای دیگری می یابد.
خورابه اظهار داشت: وقتی ما با مکانی به نام خانه نایب اسدالله مواجه می شویم در واقع با هنرمندی روبه رو هستیم که در تاریخ موسیقی ما تأثیری بسزا داشته است، شخصیتی که وقتی به صفحات باقی مانده از او رجوع می نماییم و آنها را می شنویم و مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهیم. متوجه ابهت و عظمت او می شویم. نایب اسدالله شخصیتی در تاریخ معاصر ما است که بنا به قول مشهور خودش که همگان هم شنیده اند: «نی را از آغل گوسفندان به دربار پادشاهان می برد». البته منظور از دربار پادشاهان، دربار بعنوان یک مکان نیست بلکه آنرا باید در معنای کلان قضیه یعنی عرصه ای هنرورانه و جدی در نظر گرفت؛ و از همین جاست که معنایی دیگر از موسیقی برای ما شکل می گیرد.
معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اضافه کرد: امروزه ساز نی در یک بستر فرهنگی قرار دارد که در شاخه هایی همچون ادبیات، عرفان و تصوف ما قابل پیگیری می باشد و بر مبنای آن بستر فرهنگی، یک ژانر جدی موسیقایی پیرامون این ساز شکل می گیرد، به راستی امروزه سنت نی نوازی ایران مدیون شخصی به نام نایب اسدالله است، شخصی که توانسته شاگردان بسیار جدی مانند استاد مهدی نوایی و استاد حسین یاوری پرورش دهد و هرکدام از این اساتید هم شخصیت های برجسته ای مانند استاد حسن کسایی، استاد حدادیان و دیگران را به جامعه موسیقی معرفی کرده اند و این روند سلسله وار ادامه پیدا می کند تا امروز که مجموعه ای از هنرمندان بزرگ در نوازندگی نی هفت بند فعالیت دارند. ضمن این که ارتباط نایب اسدالله با ردیف دانان بزرگ موسیقی ایران همچون میرزا عبدالله و آقاحسین قلی و بده بستان هایی که مابین ایشان وجود داشته، همه و همه مبین اهمیت ویژه این شخصیت است که الان این مکان، طنین انداز این واقعیات است؛ یعنی این طور نیست که فقط بگوییم در خیابان چهارباغ خواجوی اصفهان بنایی به نام نایب اسدالله قرار دارد بلکه در رابطه با این بنا معنای وسیع تری وجود دارد.
خورابه با ابراز تأسف از به مزایده گذاشتن خانه نایب اسدالله، بیان نمود: متأسفانه شنیده ایم که سال هاست روی این بنا بحث وجود دارد و مقرر است برای فروش به مزایده گذاشته شود. این مساله می تواند یک اتفاق نا خجسته ای باشد برای هنر موسیقی ایران زمین، درحالی که انتظار اینست که حوزه اقتصاد ما با اتخاذ رویکرد فرهنگی کنشی دیگرگونه در این حوزه داشته باشد.
او افزود: مدتی قبل که برای پیگیری وضعیت این خانه به اصفهان آمدم، خدمت دوستان عرض کردم که ای کاش بانک سپه در این حوزه پیش قدم می شد و به جای این که این ملک فروخته شود، در مورد آن مبادرت به سرمایه گذاری فرهنگی می کرد.
خورابه با اشاره به اینکه پیشنهاد ما در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اینست که «خانه نی ایران» در خانه نایب اسدالله بنا شود، تاکید کرد: امروز در کشورهای همسایه سنت های نی نوازی وجود دارد ولی اساسا سنت نی نوازی که مختص به فرهنگ ایران زمین است و در رأس آنها شخصی به نام نایب اسدالله قرار دارد چه ازنظر فرمی، چه ازنظر رپرتوار ردیفی که می تواند عرضه کند و چه ازنظر سونوریته و روشهای فنی صداسازی، از خصوصیت های منحصربه فرد خود برخوردار می باشد.
معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی اضافه کرد: منظور من اینست که چنین خصوصیت هایی شرایطی را فراهم می آورد که نه تنها این ساز مرزهای جغرافیایی فعلی را درمی نوردد بلکه می تواند خانه نی ایران را نه تنها در یک وسعت ملی بلکه در یک وسعت منطقه ای و فراتر از آن در یک گستره بین المللی قرار دهد. وقتی یک نوازنده در هر جای این کره خاکی با این ساز نوازندگی می کند پیام ایرانی بودن، فرهنگ ایرانی و موسیقی ایرانی را با خود حمل می کند.
او اظهار داشت: من بشدت معتقدم که در مرحله اول بانک سپه می تواند پیش قدم شود و موضع خویش را در مورد خانه نایب اسدالله تغییر دهد و رویکرد دیگری را اتخاذ کند که به شکل گیری خانه نی ایران منجر شود و خود هم یاری گری اصلی و هم نشین با اهالی هنر شود. دوم این که همه نهادهای فرهنگی باید دست به دست هم دهیم و شرایطی را فراهم نماییم که این ملک به جز اهل این بنا یعنی به جز تمام نوازندگان حوزه موسیقی و مخصوصاً نی به هیچ کس دیگری سپرده نشود؛ یعنی همین بخش باقیمانده این بنا، هم از جهت معنایی و هم از جهت فیزیکال باید مرمت شده و به شکل اولیه خود برگردانده شود. این مکان باید محل رفت وآمد مردم و اهل تحقیق باشد و سرمنشأ آثاری شود که انشا الله در آینده شاهد آنها خواهیم بود.
خورابه در مورد علاقه مندسازی وارثان و خریداران خانه مفاخر هم توضیح داد: به نظر می آید که شاید بهتر باشد که بیشتر با این دوستان گفتگو نماییم، در واقع باب گفتگو در حوزه خانه موزه ها با محوریت اشخاص و مفاخر ما بعنوان یک رویکرد جدید در سرتاسر کشور به صورت جدی درحال پیگیری است؛ ضمن این که این مورد برای ایکوم (شورای بین المللی موزه ها) و انجمن موزه های ایران هم اهمیت بسیاری دارد.
او افزود: من معتقدم که باید با وارثان و فرزندان این شخصیت ها و همه افرادی که این ملک ها به آنها رسیده باب گفتگو باز شود تا در این خصوص به یک آگاهی و کلان نگری برسند که با تبدیل این خانه ها به موزه ها و یا مراکز فرهنگی به نام شخصیت موردنظر، هم بگونه ای میراث داری کرده اند، هم نام این فرد را از یک حوزه کوچک خانوادگی به یک حوزه بزرگ اجتماعی در سطح ملی، منطقه ای و بین المللی گسترش داده اند و این نام در این وسعت، بسیار بیشتر طنین انداز شده و شنیده می شود و از قِبَل آن، گونه ای از اقتصاد فرهنگی شکل می گیرد.
معاون علمی پژوهشی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی با اشاره به اینکه این دغدغه را هم باید در نظر گرفت که وارثان و خریداران خانه های شخصیت ها به بنای موردنظر بعنوان یک سرمایه نگاه می کنند، افزود: این سرمایه می تواند در چارچوب یک سرمایه فرهنگی، اجتماعی و درنهایت با عنوان سرمایه نمادین مطرح شود، یعنی حتی یک بنای کاملاً فیزیکال می تواند برای آنها جنبه اقتصاد فرهنگی هم داشته باشد و از قِبَل آن، دغدغه های در رابطه با حوزه اقتصاد هم برای این دوستان در نظر گرفته شود.
خورابه تاکید کرد: هرگونه غفلت از خانه های مفاخر در شهرهای مختلف کشور، خسران جبران ناپذیری را برای ما به همراه خواهد داشت، به صورتی که شاید در آینده نتوانیم پاسخگوی این پرسش آیندگان خود باشیم که چرا بموقع اقدام نکردیم؟ این موضوع، هم از جنبه فردی و هم اجتماعی و همینطور از جنبه حاکمیتی، بایسته و لزوم امروز ما است.
اما نایب اسدالله کیست؟
نایب اسدالله فرزند اصفهان است؛ او که از نوابغ موسیقی دستگاهی به حساب می آید، فراگیری ساز نِی را نزد پدرش حسین خان آموخت و عبدالخالق اصفهانی، مهدی نوائی، حسین یاوری و حسن کسایی ازجمله هستند که از حضور او بهره مند شدند. نایب اسدالله همینطور در نواختن تار هم مهارت داشت و در این حوزه هم شاگردانی مانند مرحوم استاد حسین آقا شهنازی و مرحوم استاد جلال الدین تاج اصفهانی را تربیت کرد. این هنرمند که با استادان بزرگی مانند سماع حضور و آقا حسین قلی رابطه نزدیکی داشت و به قول خودش کسی بود که نِی را از آغل گوسفندان به دربار پادشاهان برد گوشه «بغدادی نایب» را به یکی از دستگاههای ایرانی اضافه کرد. مقبره نایب بنا هم به قول یکی از نواده اش عباسعلی مظفری، در تخت فولاد اصفهان روبروی مقبره فیض کاشانی در زیر یک دیوار واقع شده است.
خانه نایب اسدالله در مکینه خواجو
خانه نایب اسدالله در ارتباط با دوره قاجار است و با پلاک شماره ۱۶۰ در محله مکینه خواجو و بن بست نظام قرار دارد. این خانه در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۸۳ و با شماره ۱۱۴۵۶ بعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
در پرونده ثبتی این خانه چنین آمده است که:
«این خانه بنا به شواهد تاریخی متعلق به نایب اسدالله، نِی نوازِ مشهور دوره قاجار است. خانه از نوع حیاط مرکزی و یک اشکوبه است و فضاهای مختلف در دو جبهه آن جای گرفته اند، جبهه شرقی اصلی ترین بخش بنا است که یک ایوان و سه دری مشرف به آن در میانه ضلع و سه دری و دو اتاق و مطبخ در طرفین آن جای گرفته اند. سقف ایوان به صورت کامل فرو ریخته و سه دری متصل به آن با پوشش طاق و تویزه پوشیده شده و دارای طاقچه و طاقچه بلند یا قوس هلالی است و در یک طرف این تالار کوچک یک اتاق به دری دیگر با پوشش طاق و تویزه وجود دارد که از راه یک در یا تالار میانی ارتباط دارد و در کنار این سه دری یک اتاق با طاق تخت قرار دارد، در طرف دیگر ایوان راهرویی با بست گهواره ای وجود دارد که مطبخ در میانه آن جای گرفته و پلکانی در ابتدای مطبخ دسترسی به پشت بام را میسر می سازد و در روبروی مطبخ راهرو بوسیله ی یک در به تالار میانی راه می یابد و در کنار این راهرو اتاق دیگری وجود دارد که نمائی با قوس هلالی و طاق تخت دارد. در این اتاق یک بخاری دیواری گچ بری شده هم تعبیه شده است. جبهه غربی بنا کاملاً نوساز است و اتاق ها به صورت جدید بازسازی شده اند. در جبهه شمالی بنا هم ساختی وجود ندارد. ورودی منزل از راه در بزرگی در ضلع جنوبی حیاط صورت می گیرد که این در آهنی هم کاملاً جدید است.»
در این پرونده ضمن اشاره به این که خانه نایب در مالکیت سرپرستی بانک سپه در استان اصفهان قرار دارد آمده است که «تخریب کامل جبهه غربی و بازسازی اتاق ها، تغییر نمای اتاق گوشه شرقی حیاط به صورت جدید و استفاده از درهای فلزی برای کمدها در این اتاق، تخریب کامل تاق ایوان در میانه ضلع شرقی و تخریب سردر ورودی و تعویض در قدیمی با در آهنی جدید، از دخل و تصرفات موجود در آن است.»
به گزارش آبی طرح به نقل از ایسنا، حال باید دید که آیا بانک سپه رویکرد خویش را در مورد خانه نایب اسدالله تغییر خواهد داد و برای تبدیل این خانه به «خانه نی ایران» پیشقدم خواهدشد؟
منبع: آبی طرح
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب